0-TS Lang Nha Tuệ Giác

2. Thiền sư Tuệ Giác ở Lang da. Thiền sư Tuệ Giác - Quảng chiếu ở núi Lang da tại Trừ châu, vốn người xứ Tây lạc. Thân phụ của Sư làm Hành dương Thái thú, nhân cảm mắc bệnh mà qua đời, Sư nghinh đưa về Tây lạc. Ði ngang qua chùa cổ Dược sơn ở Lễ dương, uyển nhiên như xưa trước đã từng ở, do duyên ấy màxg, rồi du phương tham phóng, khi đã đắc pháp, Sư ứng duyên ở sông trừ tại Phần dương. Cùng Thiền sư Minh Giác ở Tuyết đậu đồng thời xướng đạo, mọi người khắp bốn phương đều tôn xưng đó là hai cửa Cam lồ. Mãi đến nay tại Hoài nam, sự giáo hóa của Sư lưu lại vẫn còn như lúc sinh tiền. Có vị Tăng hỏi: “Thế nào là Phật?” Sư đáp: “Ðầu đồng trán sắt”. Lại hỏi: “Ý chỉ ấy như thế nào?” Sư đáp: “Chim mổ má cá”. Lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Kỳ đặc thay! Chư Phật ở mười phương đều vốn là hoa trong mắt, muốn biết hoa trong mắt nguyên là chư Phật ở mười phương. Muốn biết chư Phật ở mười phương chẳng là hoa trong mắt, muốn biết hoa trong mắt chẳng là chư Phật mười phương. Khi ấy rõ được qua ở chư Phật mười phương, khi ấy chưa rõ văn dậy múa, Ðộc giác trang sức. Trân trọng!” Có vị Tăng hỏi: “Với vấn đề A-nan kết tập tức không hỏi. Còn Ca-diếp mỉm cười, sự việc ấy như thế nào?” Sư đáp: “Ghi thời ghi tiết”. Lại hỏi: “Từ sau khi phân chia đèn đuốc ở Linh thứu mãi đến lúc ở China (Trung Quốc) làm tỏ rạng xưa nay thì thế nào?” Sư đáp: “Chấm son chấm sơn”. Lại hỏi: “Thế nào là khách trong khách?” Sư đáp: “Tay nắm thư kiếm bái yết minh quân”. Lại hỏi: “Thế nào là chủ trong khách?” Sư đáp: “Quyển mở rèm lại không thể thấy”. Lại hỏi: “Thế nào là khách trong chủ?” Sư đáp: “Canh ba qua Mạnh tân”. Lại hỏi: “Thế nào là chủ trong chủ?” Sư đáp: “Riêng ngồi trấn Hoàn vũ”. Lại hỏi: “Lúc hoa sen chưa trồi ra khỏi mặt nước thì thế nào?” Sư đáp: “Mèo con đội khăn giấy”. Lại hỏi: “Sau khi đã trồi ra khỏi nước thì thế nào?” Sư đáp: “Chó con mang giày đi”. Lại hỏi: “Với vấn đề nhón lấy dùi dựng đứng phất trần tức chẳng hỏi, còn máy mắt nhướng mày sự việc ấy thế nào?” Sư đáp: “Thiệu Châu từng thấy Nam Tuyền lại”. Lại hỏi: “Người học chưa hiểu”. Sư đáp: “Nay mùa Ðông có lắm mưa tuyết, nhà nghèo khó tranh giành nhau làm sao”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Muốn biết thân thường trú, phải quán thể tan rụi, muốn biết tánh thường trú, phải quán chiếc gậy chống. Gậy chống muốt ngay núi Tu-di, núi Tu-di nuốt liền chiếc gậy chống. Nạp Tăng đến trong đó như cũng phỏng bàn nghị, kiếm cứng rơi phanh nát thâu lấy hàng thực, sắt làm áo che ngực đến góc biển”. Rồi Sư gõ vào thiền sàn, xuống khỏi tòa. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Thấy nghe hay biết đều là nhân sinh tử, thấy nghe hay biết chính là gốc giải thoát. Thí như sư tử nhảy chồm trở lại. Nam Bắc Ðông Tây tạm không định dừng. Nếu các ngươi chẳng hiểu, tạm chớ cô phụ thần chú của Ðức Thích-ca và Lão Tử”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Ngày nay Sơn Tăng vì các ông nói phá, mắt sáng Nạp Tăng chớ để trong bùn đả đọa. Trân trọng”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Trời cao chẳng lường, đất dày chẳng biết, mây trắng từng mảnh bay đầu non, nước biếc róc rách đáy khe gấp. Với phun vọt phương Ðông chìm ẩn phương Tây một câu ấy tức chẳng hỏi, còn với một câu ông sống trước giết chết sau, làm sao sống? Nói xem?” Ngừng giây lâu, Sư bảo: “Lúc lạnh uống trà đi!” Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Ha, ha, ha, là cái gì? Mở miệng là ngậm miệng qua, thuyền nhẹ mái chèo ngắn nỗi sóng lòng, áo tơi nón lá theo ấy rách. Ôi!” Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Chư Phật mười phương là cái cọc gỗ cháy, Tam hiền Thập Thánh là cái thẻ đầu chuồng tranh, các người đến trong đó làm sao sống?” Ngừng giây lâu, Sư lại bảo: “Muốn được chẳng nhận chịu nghiệp vô gián, chớ nên phỉ báng chánh pháp của Ðức Như Lai”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Mũi tên bắn trừ bọn giặc cướp cuồng, quét sạch giống cướp giật, còn là việc bên cạnh công huân. Ðạo vua tôi hợp thì biển yên sông lắng, giống như việc bên cạnh pháp thân. Làm sao sống là việc bản phận của Nạp Tăng?” Ngừng giây lâu, Sư bảo: “Thấu lưới vàng còn ứ trệ nước, xoa đường ngựa đá ra lồng tơ”. Có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Tiếp thừa lời nói phải hiểu được Tông chủ, chớ tự lập nên quy cũ. Nếu các người dưới thông hiểu được phương cú, Ta sẽ cắt lấy cổ mà tạ đó”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư nhón lấy gậy chống mà bảo rằng: “Sơn Tăng có lúc một gậy làm lưới bủa khắp trời đánh bắt chim ưng tài giỏi khoái chim dao. Có lúc một gậy làm lưới tơ vải vớt bắt tôm hến, có lúc một gậy làm sư tử lông vàng, có lúc một gậy làm ểnh ương, giun trùng. Sơn Tăng đánh ông một gậy, vả tạm làm sao thương lượng? Nếu ngươi ra khỏi được trắng đen, thì chẳng phòng ngại chống gậy trên đầu mắt mở chiếu soi khắp tứ thiên hạ. Nếu chưa như vậy thì theo giáo lậ tại bờ xưa lắng đợi sai xanh đỏ vào họa đồ”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Ðánh nước, đầu cá đau, vào rừng ngủ chim sợ, xẩm tối chớ gióng trống, giữa trưa đánh ba canh. Này chư vị thiền đức, đã là giữa trưa cớ sao lại đánh ba canh?” Ngừng giây lâu, Sư bảo: “Hôm qua thấy cành dương rủ sắc xanh, ngày nay gặp lá vàng rơi”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Nhón lấy gậy chống lại không lên trên, buông thả gậy chống là mô dạng gì? Với đầu lâu ở sau ngọn núi tức không hỏi. Còn một câu pháp thân trong chuông ngựa, các ngươi làm sao sống? Nói, nếu nói không được, gậy chống nói đi?” rồi Sư xuống khỏi tòa trở về phương trượng. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Tiến tới trước tức chết, lùi lui sau tức mất, chẳng tiến tới, chẳng rút lui lại rơi ở làng vô sự. Cớ sao? Trường an tuy vui, nhưng chẳng phải là nơi ở lâu”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Các người ở tại trong Ta đây qua mùa Hạ. Cho các ngươi nêu ra năm thứ bệnh: Một là chẳng được hướng đến nơi muôn dặm không tấc cỏ. Hai là không được riêng ngủ qua đêm nơi núi đơn lẻ. Ba là không được trương cung giá tên. Bốn là không được an thân ngoài vật, năm là không được ngưng trệ nơi sinh sát. Cớ sao? Một nơi có ngưng trệ tự cứu khó làm. Cả năm nơi nếu thông mới gọi là Ðạo sư. Các ông đến các phương nếu gặp được người mắt sáng thì cùng ta thông hiểu tin tức. Quỷ được Ðạo phong Tổ đức không rơi lạc, nếu là Ðồ chúng thường tức bèn ngủ nghĩ. Cớ sao lõa hình trong nước khoe phục sức, tưởng ông giết quá không biết thời”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Có vị Tăng nhân xem đọc kinh Hoa Nghiêm Chương Sư Tử Vàng Thứ Chín nói: “Do tâm xoay chuyển cửa thiện thành” lại chú thích là: Như tấm gương rộng lớn một thước nhận nạp lớp lớp ảnh tượng, như vậy tức Ðạo có chỗ đắc, Ðạo không chỗ đắc, Ðạo chẳng cũng đắc, Ðạo là cũng đắc. Tuy là như vậy lại phải biết có một lỗ trên đầu gậy chống, nếu không như vậy chống gậy xuyên qua lồng đèn vào trong điện Phật, khua trước Thích-ca soang soảng, đổ ngã Di-lặc, bày chống vỗ tay cười lớn ha hả. Các ông thử nói cười cái gì?” Sư bèn chống gậy xuống khỏi tòa. Lại có lúc lên giảng đường, nhón lấy gậy chống, Sư bảo: “Núi cuộn tròn đi lên một đường trơn trợt, đường Nam viện vách dựng đứng cao ngàn nhận hiểm nguy. Lâm Tế nói đá lửa xoẹt sáng chậm. Lang Da có câu an định đất trời. Các ngươi mỗi một nhướng cao mắt, nhướng cao mắt”. Xong, Sư chống gậy xuống khỏi tòa.