TS Tế Chánh Bổn Giác

Thiền Sư Tế Chánh - Bổn Giác ( 1771 - 1851 )
 Chùa Quốc Ân - Huế

Đại sư là đệ tử của Thiệt Thành Liễu Đạt. Nguyên Đại sư trú trì chùa Từ Ân ở trong Nam. Sau khi Hòa thượng Liên Hoa về Nam trở lại, thì vua Minh Mạng triệu Ngài Tế Chánh về Kinh để phong làm Tăng Cang chùa Thiên Mụ. Năm Minh Mạng thứ 9, Mậu Tý (1828), tự phổ chùa Quốc Ân ghi lại Hòa thượng có mua một số ruộng 7 mẫu 4 sào ở làng An Nông để cúng cho chùa Quốc Ân. Năm Đinh Dậu, Minh Mạng thứ 18, Hòa thượng khởi sự trùng hưng chùa Quốc Ân; nhưng mãi đến năm Tân Sửu, vào tháng 11, Thiệu Trị nguyên niên (13-12-1841/10-01-1842), với chức danh là Tăng Cang chùa Thiên Mụ, Ngài Tế Chánh Bổn Giác đã cùng với Hòa thượng Huệ Giám, Trú trì chùa Quốc Ân, tâu xin vua một ngân khoản trợ cấp để tiếp tục trùng tu chùa. Vua Thiệu Trị đã ban cho hai Ngài 500 quan tiền. Công việc kéo dài cho đến tháng 4 năm Quý Mão (30-4 đến 28-5-1843) mới hoàn thành. Hòa thượng lại cho đúc một quả chuông đồng rất lớn nặng 662 cân, lạc khoản đề tên Ngài chú tạo vào ngày Đinh Sửu tháng 6 năm Canh Tý, tức là năm Minh Mạng thứ 21(17-7-1840). Cho đến năm 1914, ông Léopold Cadière vẫn thấy chuông ấy đang còn .
Tuy là người trong Nam ra, nhưng Hòa thượng Tế Chánh Bổn Giác đã phục vụ Phật sự tại Thuận Hóa. Và viên tịch tại chùa Quốc Ân - Huế vào ngày 15 tháng 12 năm Canh Tuất (16-01-1851). Tháp của Ngài xây ở vườn chùa Quốc Ân, nằm về phía tây vườn chùa, cách xa tháp Hòa thượng Mật Hoằng không bao nhiêu. Tháp có 4 tầng, chóp có hoa sen, có vẻ dày dặn nhưng ít vẻ mỹ quan, thua tháp Hòa thượng Mật Hoằng. Vào năm 1914, vẫn ông L. Cadière, có may mắn thấy được ở chùa Quốc Ân còn có được ở bàn thờ tổ một tiếu tượng của Hòa thượng. Ông Cadière cho đó là một vị sư già tinh anh, có vẻ mặt hơi tầm thường .
Tại bia tháp đề: “Tứ y bát Thiền trượng Thiên Mụ Tăng Cang trùng hưng Quốc Ân Tự Tổ đệ tam thập lục thế húy Tế Chánh Bổn Giác giác linh”. Tại chùa Từ Ân ở Phú Lâm Sài Gòn có long vị của Hòa thượng đề: “Tứ y bát Thiên Mụ Tăng cang trùng hưng Từ Ân Tự Lâm Tế tam thập lục thế húy Tế Chánh Bổn Giác Thiền sư”. Điều này cho ta thấy, ngoài sự trùng hưng chùa Quốc Ân ở Huế, thì trong thời sung chức Tăng Cang chùa Thiên Mụ, Hòa thượng có vào Nam trở lại, hoặc có sự hỗ trợ của Hòa thượng để trùng hưng Tổ đình, nơi Bổn sư Thiệt Thành Liễu Đạt tu hành, và chính sư đã xuất thân từ đó.
Hiện tại chùa đối tháp của Ngài tại chùa Quốc Ân - Huế chúng ta còn thấy ghi :
Tứ y bát tích trượng Thiên Mụ tự Tăng Cang Bổn Giác Hòa thượng chi tháp.