0-TS Báo Bản Tuệ Nguyên

26. Thiền sư Tuệ Nguyên ở Báo bản. Thiền sư Tuệ Nguyên ở Báo bản, vốn người dòng họ Nghê ở Triều châu. Từ thủa để chỏm Sư đã lẫm nhiên như người lão thành, mỗi lúc các trẻ nhỏ vui đùa trước mặt, Sư chỉ duỗi tay ngồi ngồi kiết-già mà thôi. Song thân thấy vậy, bảo rằng: “Con trẻ tài khéo như thế đâu thể để kham nhận việc đời, nên khiến phụng trì Phật pháp chư Tăng mới đáng vậy”. Sư nghe thế rồi vụt nhiên đứng lễ bái, liền đến nương tựa nơi tinh xá ở Nam thành, trì tụng kinh Pháp Hoa. Ðến năm mười chín tuổi, Sư chính thức xuống tóc thọ giới Cụ túc. Rồi Sư vân du đến Kinh đô, ngụ ở tại Hoa nghiêm. Có Pháp sư Viên Minh trông thấy Sư mà lấy làm lạ, bảo là: “Thượng nhân tuổi còn trẻ nhỏ từ đâu đến đây để mong cầu gì?” Sư đáp: “Tuệ Nguyên từ Nam hải đến đây, không mong cầu gì khác, chỉ cầu Phật pháp”. Pháp sư Viên Minh cười bảo: “Chốn Vương thành đây tiếng tăm mưu lợi lắm nhiều ngay cả tửu sắc giăng ngang mắt tranh đoạt mỗi ngày có cả muôn mối, làm sao có Phật pháp ư? Phật pháp hẳn ở tận phương Nam”. Sư mới từ Lạc thành vân du đến Tương hán, giẫm trải khắp các danh sơn, phàm những nơi đến, Sư đều thân gần các Thiện tri thức, nhưng đều không có được giải ngộ. Mùa xuân năm Trị Bình thứ hai (1065) thời Bắc Tống, Sư đến Hoàng long. Bấy giờ Thiền sư Tuệ Nam vừa từ am Tích thúy đến, các bậc long trượng khắp bốn phương nhóm tập. Sư thường ngồi dưới bảng, thường tự kéo tay lật úp ngửa trông nhìn đó bảo là: “Sao có đạo lý mà nói là tợ tay Phật? biết nhà ta ở Triều dương mà mới hỏi sinh duyên xứ nào ư?” Một ngày nọ bỗng nhiên đến ngộ, dứt sạch điều nghi, Sư bèn cất bước ra đi. Năm Hy Ninh thứ nhất (1068) thời Bắc Tống, Sư vào đất Ngô, khai đường giảng pháp ở chùa Thọ Thánh tại Ngô giang. Sai vị Tăng đến Hoàng long trình bày thư nối tiếp dòng pháp. Thiền sư Tuệ Nam trông thấy tên Sư bèn bảo với chuyên sứ là: “Tôi chợt quên mất vị Tăng này, thư chưa muốn mở xem, có thể khiến đến đây cùng thấy mặt lão Tăng”. Chuyên sứ trở về báo lại, ngay ngày ấy Sư liền chuẩn bị hành trang đến Dự chương, mà Thiền sư Tuệ Nam đã viên tịch, nhân lưu lại tin tức ngợi khen. Vừa lúc lão nhân Hối Ðường ra thành cùng gặp, cùng Sư nói điều rất kỳ đặc ấy. Sư rất hận lão sư chẳng kịp mặt, bèn ở lại hơn một tháng, sau đó Sư trở lại đất Ngô. Các hàng đạo tục rất mến quý Sư, thỉnh mời đến ở viện Tuệ nghiêm tại Côn sơn hơn mười năm. từng có thuyền về từ Tráp xuyên, gặp phải thuyền giặc cướp, mũi nhận sóng nhọn phô bày, mọi người trên thuyền đều kinh sợ, chẳng biết ra hướng nào, Sư vẫn ngồi yên từ từ bảo: “Tiền của đều thí cho các ngươi, còn mạng sống thì không thể hại”. Bọn cướp đi rồi, đến sáng mọi người tới trông xem thuyền đều cho là Sư đã chết, nhưng dung mạo Sư vẫn an hòa, thần sắc ngưng nhiên bình thường. Sư đối đầu với sống chết họa phước mà hay thoát khỏi an nhiên không lụy đến như vậy. Ðến năm Nguyên Hựu thứ tư (1089) thời Bắc Tống, Sư lại chuyển dời đến ở chùa Vạn thọ tại thừa thiên, đại chúng càng nhóm tụ đông nhiều. Ðích thân Sư mang bát đến Hồ châu khất thực. Dân chúng Hồ châu nói: “Nơi Sư đến là nhà, sao khổ riêng mến Cô tô”, cố lưu giữ Sư lại không cho trở về. Mọi người ở Tô châu nghe thế bèn mang gậy trượng giáo mác vào Hồ châu bảo: “Cớ sao cướp đoạt Thiện tri thức của Bang ta? Chánh phải hoàn trả lại, nếu không thì chỉ có chết mà thôi”. Sư tự nhiên chẳng lận tiếc đi ở bảo rằng: “Ta mặc duyên vậy”. Cùng tranh giữ hơn cả tháng, mọi người Tô châu ăn hết lương thực bèn bỏ đi, cuối cùng mọi người Hò châu có được Sư. Sư bèn đến ở Thiền viện Báo bản. Ðến ngày 16 tháng 11 năm Nguyên Hựu thứ sáu (1091) thời Bắc Tống, Sư lên tòa, nói kệ tụng rằng: “Năm mươi lăm (55) năm thân huyễn mộng Ðông Tây Nam Bắc ai là thân Mây trắng tan hết ngoài núi xanh Muôn dặm trời thu mảnh trăng mới”. Nói xong, Sư bèn thị tịch. Hữu ty gián Trần Công Oánh Trung đang ở tại Hồ châu đích thân thấy việc ấy, bảo rằng: “Sư là người cứng rắn, phong độ rất cao, oai nghi đoan chánh, ngồi yên trọn ngày. Môn nhân đệ tử của Thiền sư Tuệ Nam, người có khả năng nối vết hành tàng chỉ một mình Sư thôi vậy”. Và Sư đã bảo an táng tại phía Nam của núi Hiện, đệ tử Sư là Sa-môn Nguyên Chánh hỏi: “Sao riêng nghĩ đến núi Hiện vậy?” Sư đáp: “Ngày sau nơi đó có thể dựng lập chùa”. Quả nhiên, ba mươi năm sau, thái sư Sở Quốc Công Vương Phủ nghĩ tưởng đạo phong của Sư, nên cầu thỉnh triều đình phong tặng Sư thụy hiệu là “Chương Ngộ Thiền sư”. Tháp hiệu là “Ðịnh Ứng”. Và triều đình có chiếu chỉ dựng lập chùa Hiển hóa, thường năm độ Tăng xuất gia để phụng thờ hương hỏa.