0-TS Động Sơn Tự Bảo

Thiền sư Tự Bảo ở Ðộng sơn. Thiền sư Tự Bảo ở Ðộng sơn tại Thụy châu, vốn người xứ Thọ châu, sống trong nhà xướng hát không rõ dòng họ, là người liêm cẩn, tánh tình mến mộ Phật thừa, đến chùa Hiệp thạch thọ học. Sư (Tự Bảo) tu hạnh Ðầu đà, ăn cơm gạo xép, mặc áo xấu tệ. Ðến tham phỏng Hòa thượng Giới phát minh tâm địa rất có tiếng tăm. Sư từng làm Hội chủ chăm lo việc chùa ở Ngũ tổ. Một ngày nọ, Hòa thượng giới cảm mắc bệnh, sai bảo thị giả xuống nhà kho lấy gừng sống đế nấu thuốc, Sư quát mắng Thị giả, Thị giả lên trình lại Hòa thượng giới, Hòa thượng giới bảo đem tiền xuống mua, Sư mới lấy gừng trao cho Thị giả, trong tâm Hòa thượng giới rất mến mộ Sư. Về sau, Sư vân du các Tồng lâm, lúc đến Ðộng sơn, Thiền sư Thông đang ở tại đó và rất mực kính trọng Sư. Ðến lúc sắp thị tịch, Thiền sư Thông lưu lại di chúc khiến Sư kế thừa pháp tịch đó. Thích Quận thú cũng gởi thư đến thăm hỏi Hòa thượng giới và nêu cử người nhận biết trông nom đó. Hòa thượng giới bảo: “Gã tài tử bán gừng sống ở đây được vậy!” Sư bèn khai giảng giáo pháp tại Ðộng sơn, có vị Tăng hỏi rằng: “Thế nào là Phật?” Sư đáp: “Ðầu não tương tợ”, hoặc bảo: “Eo lưng dài, cẳng chân ngắn”. Có người hỏi: “Sư xướng khúc nhạc nhà ai, và gia phong ấy ai là người nối dõi?” Sư đáp: “Ngôn ngữ ấy còn tại lỗ tai”. Có vị Tăng hỏi: “Thế nào là đích tử của Ngũ tổ, là con cháu của Vân môn?” Sư đáp: “Mỗi ngày rong ruỗi năm trăm”. Sư chỉ dạy đại chúng rằng: “Tất cả những gì gió lặng sóng yên trong ấy được lại, bỗng nhiên gặp sóng lớn lan tràn, sóng trắng lộn trời, phải lúc nào tìm kiếm một thủy thủ cũng khó có được một người cầm nắm bánh lái trong chúng cũng không”. Chúng Tăng im lặng, không ai đối đáp điều gì. Sư bảo: “Lừa dối người cả một thuyền”. Và Sư dời về ở Quy tông. Một ngày nọ, Sư chống gậy ra cửa núi, thấy la mắng mọi người qua lại trên đường, Sư hỏi: “Quan nào vậy?” Kẻ Sứ thưa: “Huyện úy bảo lánh đường”. Sư bèn dứng lánh bên tả đường đi. Ngựa của huyện úy quỵ chân chẳng chịu đi, Sư bảo: “Súc sinh ấy mà cũng có nhận biết đến người”. Sư bảo: “ nhận biết ra Sư, bèn đảnh lễ rồi ngựa mới đi. Sau đó, Sư lại dời đến ở Văn cư, một đêm nọ Thần núi khiêng kiệu Sư đi nhiễu quanh chùa, Sư quở trách rằng: “Nâng nhắc lên trên phương trượng đi”. Thần bèn thẳng nâng lên trên phương trượng. Sư là người tinh nghiêm hộ trì giới pháp. Mới đầu, lúc đi hành khất ban đêm dừng nghỉ tại quán trọ, bị con hát ép bức cùng ngủ chung giường, Sư bèn tọa thiền suốt đêm đến sáng, con hát đòi tiền ngủ đêm, Sư cũng trả cho đó, bước ra ngoài cửa, Sư tự đốt chăn rồi bỏ đi. Con hát ấy mới đem sự thật tỏ bày cùng mẹ mình, và bèn thỉnh mời Sư trở lại thiết trai cúng dường sám tạ, tôn xưng Sư thật là Phật tử vậy. Nhưng tánh Sư ham danh, nhiều sự biên phúc. Mới đầu, đắc pháp ở Hòa thượng giới, Hòa thượng giới vì tuổi già nên bỏ chúng giao Sư lo liệu, Sư đem mọi việc cù mình ẩn tàng khiến người nghi tợ chẳng phải lễ. Lúc lên giảng đường, Sư nói kệ mà quở trách đó rằng: “Than ôi trông thấy ở đời lừa dối, lời nói trong sạch mà hành vi dơ bẩn lắm nhiều. Nếu không Diêm lão tử, ai là người nhẫn nại các ngươi ư?” Hòa thượng giới bèn đến Ðại ngu. Một ngày nọ ở trước Tăng đường chống tựa gậy nói cười mà thị tịch. Sư tuy rất có tiếng tăm ở chốn Tùng lâm, cũng ít người được vậy. Sư từng tạo tác chân tán Tổ sư Ðạt-ma, rất được mọi người ở chốn Tùng lâm xứng tụng. Với lời tựa rằng: “Ðồ hình chân thật của Sư xa vượt ba cõi không tích chứa, phỏng muốn an bài, biết ông bày biện lớn, nhọc không chỉ điểm nơi nào vỗ phỏng. Cần biết Sư thật là đất trời rỗng rơi”. Và tán thán rằng:

“Tướng mạo Sư ở đời hiếm có

Lông mày Sư tợ giăng mây rủ

Ánh mắt Sư như sấm phát sáng

Lỗ mũi Sư cao như núi Tu-di

Cửa miệng Sư không răng quả tại ai

Phỏng vượt Lưu sa sao chẳng tự biết trái

Trượng phu đây kia truyền pháp cho ai.

Lại ở Thiếu lâm hổ thẹn bỏ trở về Tây vức

Gặp nạp Tăng khéo cùng một vội đánh

Tuy nhiên như vậy chẳng hiểu chẳng châm dùi”.