|
Additional Info
(s: Basiasita, 婆舍斯多). Tổ truyền pháp thứ hai mươi lăm của Thiền Tông Ấn Độ.
Người nước Kế Tân. Ngài xuất thân từ dòng Bà La Môn, vùng Tây Ấn. Cha hiệu Tịch Hạnh , mẹ là Thường An Lạc. Thân mẫu ngài nằm mộng được thanh gươm thần mà mang thai. Khi Đản Sinh, tay trái ngài nắm chặt bàn tay trái mãi, không mở ra. Một hôm gặp Tôn giả Sư Tử nói rõ nhân đời trước mới sè ra, ngài liền xin xuất gia làm đệ tử. Tôn giả ghép tên Tư Đa với tên Bà Xá đời trước, đặt tên cho ngài là Bà Xá Tư Đa rồi bí mật trao truyền tâm ấn, trở thành vị tổ thứ hai mươi lăm của dòng Thiền Ấn Độ.
Sau ngài đi về phương Nam đến miền Trung Ấn Độ, vua nước đó là Ca Thắng thiết lễ cúng dường. Bấy giờ có ngoại đạo hiệu là Vô Ngã Tôn, ban đầu vì thấy vua lễ trọng Ngài mà sanh tật đố, đến nỗi muốn thách Tổ cùng luận nghĩa, may ra thắng được mà củng cố sự nghiệp mình.
Rồi có mặt vua, Vô Ngã Tôn nói với Tổ:
- Tôi lý giải mặc luận mà chẳng dùng ngôn thuyết.
Tổ hỏi:
- (Chẳng dùng ngôn thuyết thì) Biết ai hơn thua?
Đáp:
- Cốt không tranh luận hơn thua, chỉ cần nắm nghĩa ấy.
Tổ hỏi:
- Ông lấy cái gì làm nghĩa?
Đáp:
- Vô tâm làm nghĩa?
Tổ hỏi:
- Ông đã vô tâm sao có thể thành nghĩa được?
Đáp:
- Tôi gọi “vô tâm”, chính là danh chẳng phải nghĩa?
Tổ nói:
- Ông nói vô tâm chính là danh chẳng phải nghĩa, tôi nói phi tâm chính là nghĩa chẳng phải danh.
Hỏi:
- Chính là nghĩa chẳng phải danh thì ai hay biện nghĩa?
Tổ hỏi:
- Ông nói chính là danh chẳng phải nghĩa thì danh đó là danh gì?
Đáp:
- Vì biện cái phi nghĩa mà mượn danh nên danh đó là vô danh.
Tổ nói:
- Danh đã phi danh và nghĩa cũng phi nghĩa thì người biện là ai, cần biện việc gì?
Bàn qua luận lại như thế đến 59 lần ngoại đạo mới ngậm miệng tin phục. Lúc bấy giờ Tổ bỗng nhiên nhìn về phương bắc, chắp tay cất tiếng than: “Thầy ta, Sư Tử Tôn giả! Hôm nay gặp nạn, đau thương lắm thay!”.
Rồi từ giả vua đi về phương nam, đến Nam Thiên Trúc Tổ tiềm ẩn nơi sơn cốc. Bấy giờ vua nước ấy tên là Thiên Đức đón mời cúng dường. Vua có hai người con trai: người thì tánh tình hung bạo mà thân thể khỏe mạnh, người thì nhu hòa mà bệnh tật liên miên. Tổ bèn tường thuật nhân quả của hai người cho vua nghe, vua liền tan hết mối nghi.
Lại có thầy về chú thuật, ganh ghét đạo của Tổ nên họ bí mật đầu độc dược vào đồ ăn uống. Tổ biết nhưng vẫn dùng, họ trở lại bị tai họa, xin đầu Tổ xuất gia, Tổ cho họ thọ giới cụ túc.
Mười sáu năm sau, thái tử Đắc Thắng lên ngôi lại tin ngoại đạo, muốn hại Tổ. Thái tử Bất Như
Mật Đa, con vua Đắc Thắng, vì can gián vua cha bị bỏ tù.
Vua nóng, vội hỏi Tổ:
- Nước ta vốn hết yêu ma, điều thầy truyền dạy chính thuộc tông phái nào?
Tổ đáp:
- Nước của nhà vua xưa nay thật không có tà pháp, cái điều tôi được chính là tông của Phật.
Vua hỏi:
- Phật diệt độ đã 1200 năm nay, thầy nhờ ai mà đắc ư?
Tổ đáp:
- Ẩm Quang Đại sĩ đích thân nhận tâm ấn Phật, lần lượt truyền trao đến đời thứ 24 là Sư Tử Tôn giả, tôi đắc nhờ Tôn giả.
Vua nói:
- Ta nghe Sư Tử Tỳ kheo không tránh khỏi bị chém đầu, làm sao có thể truyền pháp cho người sau được?
Tổ đáp:
- Lúc tai nạn của thầy tôi chưa tới, thầy mật truyền cho tôi pháp kệ và tín y để làm biểu tín sự truyền thừa của thầy.
Vua hỏi:
- Y đó còn không?
Tổ liền lấy y trong đãy ra trình vua. Vua ra lệnh đốt y. Thấy tướng hào quang ngũ sắc vẫn tươi đẹp, củi tàn mà y vẫn còn nguyên vẹn như trước, vua hối hận việc làm của mình mới bày lễ truy hối với Tổ Sư Tử. Việc chơn truyền từ Tổ Sư Tử đã xác minh, vua bèn ân xá thái tử. Từ đó thái tử xin Tổ xuất gia.
Tổ hỏi thái tử.
- Ông muốn xuất gia sẽ vì việc gì?
Đáp:
- Nếu con xuất gia sẽ không vì việc ấy.
Tổ hỏi:
- Không vì việc gì?
Đáp:
- Không vì việc thế tục.
Tổ hỏi:
- Sẽ vì việc gì?
Đáp:
- Sẽ vì việc Phật.
Tổ nói:
- Trí tuệ thái tử vốn tự nhiên đến, nhất định chư Thánh sẽ báo điềm.
Tổ bèn cho thái tử xuất gia. Sáu năm làm thị giả, sau thái tử thọ giới cụ túc ở trong cung vua. Lúc truyền giới đại địa chấn động, có khá nhiều điều linh dị.
Tổ dạy Ngài:
- Ta đã già yếu chẳng còn ở đời lâu. Ông phải khéo giữ chánh pháp nhãn tạng, độ khắp quần sanh.
Hãy nghe ta nói kệ:
Thánh nhân thuyết tri kiến
Đương cảnh vô thị phi
Ngã kim ngộ chơn tánh
Vô đạo diệc vô lý.
Dịch:
Thánh nhân chỉ tri kiến
Đối cảnh không thị phi
Ta nay ngộ chơn tánh
Không đạo cũng không lý
Bất Như Mật Đa nghe kệ xong lại bạch Tổ:
- Pháp y nên truyền trao chăng?
Tổ nói:
- Thầy ta gặp nạn nên tạm mượn y này để chứng minh. Thân ông không tai nạn cần gì y này, ông giáo hóa được người mười phương tin theo.
Bất Như Mật Đa nghe dạy làm lễ rồi lui. Tổ thị hiện với thần biến, hóa tam muội hỏa tự thiêu thân. Xá lợi cao hơn đất bằng khoảng một thước, vua Đắc Thắng cho xây tháp chôn cất.
Nhằm nhà Đông Tấn vua Minh đế, năm Thái Ninh thứ 3, năm Ất Dậu (325 công nguyên). [X. Bảo Lâm Truyện Q.6; Cảnh Đức Truyền Đăng Lục Q.2]
Kệ truyền pháp:
Thánh nhơn thuyết tri kiến
Đương cảnh vô thị phi
Ngã kim ngộ kỳ tánh
Vô đạo diệc vô lý.
Dịch:
Thánh nhơn nói tri kiến
Ngay cảnh không phải quấy
Nay ta ngộ tánh ấy,
Không đạo cũng không lý.
|
