TS Đầu Tử Đại Đồng

THIỀN SƯ ĐẠI ĐỒNG núi ĐẦU TỬ THƯ CHÂU

PHÁP TỰ ĐỜI THỨ TƯ của THANH NGUYÊN HÀNH TƯ

PHÁP TỰ của THÚY VI VÔ HỌC

Sư họ Lưu, người Hoài Ninh của bổn châu, từ thuở còn thơ đã nương theo Thiền sư Mãn Bảo Đường Lạc Hạ xuất gia. Ban đầu sư tập quán An Ban Thủ Ý.

Chú: Đây là cách tu căn bản của Thiền tông do An Thế Cao dịch từ Phạn ra Hán. Nội dung dạy cách tọa Thiền đếm hơi thở, quán hơi thở để giữ cho tâm ý không tán loạn.

Kế đến duyệt Hoa Nghiêm giáo phát minh biển tánh, lại tham yết pháp tịch núi Thúy Vi mà đốn ngộ tông chỉ. Thế rồi tùy ý chu du, quay trở về cố hương, ẩn tích trên núi Đầu Tử, kết am tranh mà ở.

Một hôm nọ, Hòa thượng Triệu Châu đi đến huyện Đồng Thành, vừa hay sư cũng rời núi, giữa đường gặp nhau nhưng không biết nhau. Triệu Châu thầm hỏi tục sĩ biết đó là Đầu Tử, bèn đón mà hỏi:

- Có phải là chủ núi Đầu Tử đó không?

Sư nói:

- Tiền trà muối xin sư cho đi !

Triệu Châu bèn tới am của sư trước ngồi đó. Một lát sau, sư mang một bình dầu về tới am. Triệu Châu nói:

- Từ lâu nghe danh Đầu Tử, nào dè khi đến chỉ là một ông bán dầu.

Sư nói:

- Sư chỉ thấy ông bán dầu, chứ không thây Đầu Tử.

Triệu Châu hỏi:

- Thế Đầu Tử là thế nào?

Sư đáp:

- Dầu ! Dầu !

Triệu Châu hỏi:

- Trong chỗ chết mà sống là thế nào?

Sư đáp:

- Ban đêm không cho đi mà mới tưng bửng sáng bảo phải tới nơi.

Triệu Châu nói:

- Ta sớm nhắm trắng, y lại nhắm đen.

Từ đó, đạo của sư vang khắp thiên hạ, các tăng lữ hành cước tranh nhau đổ về.

*

Sư nói với đại chúng:

- Các vị đến đây định tìm ngữ cú hay ho, đẹp đẽ để tán hoa tứ lục, trong miệng quí điều nói năng. Lão già ta khí lực yếu ớt, miệng lưỡi trì độn. Các vị nếu hỏi ta, ta nương theo các vị ứng đáp, mà chẳng có một huyền diệu chi đáp ứng được các vị. Mà cũng chẳng bảo các vị đỏa căn, rốt lại không nói hướng thượng hướng hạ, có Phật, có pháp, có phàm, có Thánh, mà cũng chẳng ràng buộc, các vị biến hiện vạn ban, tất cả đều do các vị tự gánh vác lấy tương lai, tự làm thì tự chịu. Nơi đây không có chi cho các vị, không dám lừa gạt, hù dọa các vị, không trong, không ngoài có thể nói kể lại cho các vị, các vị có biết không?

Lúc đó, có ông tăng hỏi:

- Trong ngoài đều không thâu thì thế nào?

Sư nói:

- Ông định hướng về nơi này để đỏa căn chăng? (Nguyên văn ‘Đỏa căn’ không biết là gì, chờ chỉ giáo).

*

Tăng hỏi:

- Trong đại tạng giáo còn có chuyện kỳ đặc không?

Sư nói:

- Diễn xuất đại tạng giáo.

Hỏi:

- Thế nào là chuyện lúc mắt chưa mở?

Sư nói:

- Mắt thanh tịnh, râu rậm như sen xanh.

Hỏi:

- Tất cả chư Phật cùng chư Bồ-tát đều từ kinh này mà ra. Thế nào là kinh này?

Sư đáp:

- Đó chỉ là danh tự, ông chỉ cần phụng trì.

Hỏi:

- Trong cây khô còn có rồng gầm không (1)?

Sư đáp:

- Ta nói trong đầu lâu có sư tử rống (2).

Chú:

(1) Khô mộc long ngâm, tức cây khô rồng gầm.

(2) Độc lâu lý sư tử hống, tức trong đầu lâu sư tử rống, cùng nghĩa với ‘Trong đầu lâu có con ngươi’ (Độc lâu lý nhãn tinh hoặc Quan mộc lý đồng nhãn), tức trong hòm có con ngươi, hàm ý chỉ đã diệt hẳn tình thức, thong dong tự tại, như từ cõi chết sống lại.

*

Hỏi:

- Một loại pháp có thể rưới khắp quần sanh, thế nào là một loại pháp?

Sư đáp:

- Ấy là trời mưa đấy !

*

Hỏi:

- Một hạt bụi ngậm cả pháp giới thì thế nào?

Sư nói:

- Đã sớm nhiều hạt bụi rồi.

Hỏi:

- Khóa vàng chưa mở thì thế nào?

Sư đáp:

- Mở rồi.

Hỏi:

- Kẻ học này muốn tu hành thì thế nào?

Sư đáp:

- Hư không chưa từng cháy rụi.

*

Tuyết Phong đứng hầu, sư chỉ một khối đá trước am nói:

- Ba đời chư Phật đều từ trong đó cả.

Tuyết Phong nói:

- Cần phải biết là có kẻ không ở trong ấy.

Sư liền quay vô am ngồi.

*

Ngày nọ, Tuyết phong cùng sư đi thăm am chủ Long Miên, Tuyết Phong hỏi:

- Đường đến Long Miên đi hướng nào?

Sư đưa gậy chỉ về phía trước. Tuyết Phong hỏi:

- Đi hướng bên Đông hay đi hướng bên Tây?

Sư nói:

- Cái thùng sơn đen.

*

Ngày khác Tuyết Phong lại hỏi:

- Một chùy liền thành thì thế nào?

Sư đáp:

- Chẳng phải là gã nóng tính.

Tuyết Phong hỏi:

- Không cần một chùy thì thế nào?

Sư nói:

- Cái thùng sơn đen.

*

Ngày nọ, sư đang ngồi trong am. Tuyết Phong hỏi:

- Hòa thượng nơi đây còn có ai đến tham yết không?

Sư lấy cây cuốc dưới giường đưa lên rồi quăng ra phía trước mặt. Tuyết Phong nói:

- Nếu như thế thì hãy ngay tại chỗ mà đào đi!

Sư nói:

- Thùng sơn đen không bén.

*

Tuyết Phong từ giả, sư ra cổng tiễn đưa. Bỗng thình lình sư gọi:

- Đạo giả !

Tuyết Phong quay đầu lại ứng tiếng dạ, sư nói:

- Trên đường phải cẩn thận !

*

Tăng hỏi:

- Năm cũ đã qua, năm mới vừa đến. Còn có khoản nào không dính dáng đến hai khoản ấy không?

Sư đáp:

- Ngày mùng một Tết rạng, mới mẻ.

*

Hỏi:

- Lờ lững như nửa vành trăng, so le như ba vì sao, đất trời không thâu được, sư hướng về nơi nào mà rõ?

Sư nói:

- Nói cái gì đó?

Tăng nói:

- Nghĩ sư chỉ có sóng nhỏ gợn trong nước, chứ không có sóng to dậy trời.

Sư nói:

- Chỉ là lời nói dư thừa, nhảm nhí.

*

Hỏi:

- Trong loài đến thì thế nào?

Sư hỏi:

- Trong loài người đến hay trong loài ngựa đến?

Hỏi:

- Phật Phật trao tay, Tổ Tổ truyền nhau. Xin hỏi là truyền trao pháp gì?

Sư nói:

- Lão tăng đây không biết nói dối.

Hỏi:

- Thế nào là ra cửa chẳng thấy Phật?

Sư nói:

- Chẳng có cái gì để nhìn.

Hỏi:

- Thế nào là vào thất xa mẹ cha?

Sư nói:

- Không có chỗ sanh.

Hỏi:

- Thế nào là trong lửa dữ giấu mình?

Sư nói:

- Đâu có chỗ nào che lấp.

Hỏi:

- Thế nào là trong đống than giấu thân?

Sư nói:

- Ta nói ông đen tợ dầu hắc.

*

Hỏi:

- Đích xác mà không rõ thì thế nào?

Sư nói:

- Rõ đây.

Hỏi:

- Thế nào là một câu sau cùng?

Chú: Nguyên văn ‘Mạt hậu nhất cú’, cũng còn nói ‘Mạt hậu nhất ngôn’, ‘Mạt hậu nhất cú thỉ đáo lao quan’.

Sư nói:

- Buổi đầu tiên không rõ được.

Hỏi:

- Theo mầm mà biết đất, do lời lẽ mà biết người, xin hỏi lấy cái gì mà biện thức?

Sư nói:

- Dẫn không được.

Hỏi:

- Trong viện 300 người, có ai ở ngoài số đó không?

Sư nói:

- Trăm năm trước, năm mươi năm sau, nhìn xem !

*

Sư hỏi tăng:

- Từ lâu ngưỡng mộ ‘củ gừng’ núi Sơ. Có phải là củ gừng không?

Tăng không lời đối đáp.

Pháp Nhãn nói thay:

- Đã ngưỡng mộ danh tiếng Hòa thượng từ lâu.

Tăng nói:

- Đem ngọc thô đến đầu bôn cửa sư, thỉnh sư giũa mài cho !

Sư nói:

- Không tài rường cột.

Tăng nói:

- Nếu thế thì Biện Hòa không có chỗ xuất thân rồi.

Sư nói:

- Mang gánh linh đinh gian khổ.

Tăng nói:

- Không mang gánh thì thế nào?

Sư nói:

- Không bảo ông mang ngọc đến đầu bôn cửa thầy để được mài giũa.

*

Hỏi:

- Na Tra róc xương trả cha, lóc thịt trả mẹ, vậy thế nào là bổn lai thân của Na Tra?

Sư ném cây gậy cầm trong tay xuống.

Hỏi:

- Hai chữ ‘Phật pháp’, làm sao biện biệt trong đục?

Sư đáp:

- Phật pháp trong đục.

Tăng nói:

- Kẻ học này không lãnh hội.

Sư nói:

- Mới vừa rồi ông nói cái gì?

Hỏi:

- Cũng cùng là nước, nhưng tại sao nước biển mặn, còn nước sông thì ngọt?

Sư đáp:

- Sao trên trời, cây dưới đất.

Hỏi:

- Thế nào là chỉ ý của Tổ sư từ Tây lại?

Sư đáp:

- Di Lặc tìm chỗ thọ ký mà không được.

Hỏi:

- Hòa thượng trụ đây từ trước giờ có cảnh giới gì?

Sư đáp:

- Con bé để rẽ trái đào mà đầu tóc bạc như tơ.

Hỏi:

- Thế nào là thuyết pháp vô tình? (Xin xem lại tiểu truyện Quốc sư Tuệ Trung)

Sư nói:

- Ác.

Hỏi:

- Thế nào là Tì Lô?

Sư đáp:

- Đã có danh tự.

Hỏi:

- Thế nào là Tì Lô sư?

Sư nói:

- Lúc không có Tì Lô thì lãnh hội.

Hỏi:

- Một câu tạp nhạp thỉnh sư nói !

Sư nói:

- Được thôi.

Hỏi:

- Bốn núi bức bách thì thế nào?

Sư đáp:

- Năm uẩn đều không.

*

Hỏi:

- Một niệm chưa sanh thì thế nào?

Sư đáp:

- Đúng là một lời dối trá.

Hỏi:

- Phàm Thánh cách nhau bao xa?

Sư bước xuống giường Thiền đứng.

Hỏi:

- Một câu hỏi của kẻ học này thì Hòa thượng đáp được, thảng hoặc có muôn ngàn câu hỏi thì thế nào?

Sư đáp:

- Như gà ấp trứng thôi.

Hỏi:

- Trên trời, dưới trời chỉ có ta là độc tôn, thế nào là ‘Ta’

Sư đáp:

- Xô ngã lão Hồ ấy, có lỗi gì đâu.

Hỏi:

- Thế nào là thầy của Hòa thượng?

Sư đáp:

- Nghinh tiếp không thấy đầu, đi theo không thấy hình.

Hỏi:

- Tượng nắn chưa thành, xin hỏi thân ở nơi nào?

Sư đáp:

- Đừng tạo tác loạn xị !

Hỏi:

- Ngặt nỗi hiện, không hiện thì thế nào?

Sư nói:

- Ẩn trốn ở tại chỗ nào?

Hỏi:

- Người không mắt làm sao đi đứng?

Sư đáp:

- Đi khắp mười phương.

Hỏi:

- Đã không có mắt làm sao đi khắp mười phương được?

Sư đáp:

- Có sử dụng mắt không vậy?

Hỏi:

- Trăng chưa tròn thì thế nào?

Sư đáp:

- Nuốt hai ba cái.

Hỏi:

- Sau khi tròn thì thế nào?

Sư đáp:

- Mửa ra năm bảy cái.

*

Hỏi:

- Lúc mặt trời, mặt trăng chưa soi sáng, Phật và chúng sanh ở tại đâu?

Sư đáp:

- Thấy lão tăng ta giận thì nói giận, thấy lão tăng ta vui thì nói vui.

Sư hỏi tăng:

- Từ đâu đến?

Tăng đáp:

- Từ bên Đông bên Tây núi lễ bái Tổ sư đến.

Sư nói:

- Tổ sư không có ở bên Đông Tây núi.

Tăng không lời đối đáp.

*

Hỏi:

- Thế nào là bên trong huyền?

Sư nói:

- Không có tới miệng ông nói đâu.

Hỏi:

- Ngưu Đầu Pháp Dung chưa gặp Tứ Tổ Đạo Tín thì thế nào?

Sư đáp:

- Thì làm thầy người.

Hỏi:

- Sau khi gặp thì thế nào?

Sư đáp:

- Không làm thầy của người nữa.

Hỏi:

- Chư Phật xuất thế đều vì một đại sự nhân duyên, thế nào là một đại sự nhân duyên?

Sư đáp:

- Quan Tư không thỉnh lão tăng khai đường.

Hỏi:

- Thế nào là Phật?

Sư đáp:

- Ảo không thể cầu được.

*

Nói:

- Ngàn dặm tìm sư, mong sư tiếp dẫn !

Sư nói:

- Ta hôm nay đau lưng quá !

Tăng làm vườn vào phương trượng tham thỉnh, sư nói:

- Hãy tạm lui ra, đợi khi nào không có người sẽ nói cho xà-lê nghe.

Tăng làm vườn hôm sau đợi lúc không có người lại tới thỉnh cầu Hòa thượng nói, sư nói:

- Hãy bước gần đây !

Tăng làm vườn lại gần, sư nói:

- Này, không được thuật lại cho người khác nhé !

Hỏi:

- Bịt hết miệng mồm, yết hầu, thỉnh sư nói !

Sư nói:

- Ông chỉ muốn ta nói không được.

Hỏi:

- Đạt Ma chưa tới thì thế nào?

Sư đáp:

- Đầy trời, khắp đất.

Hỏi:

- Đến rồi thì thế nào?

Sư đáp:

- Che trùm không được.

Hỏi:

- Hòa thượng lúc chưa gặp tiên sư thì thế nào?

Sư đáp:

- Toàn thân không biết phải làm sao.

Hỏi:

- Sau khi gặp tiên sư rồi thì thế nào?

Sư nói:

- Toàn thân bóp không nát.

Hỏi:

- Theo sư được không vậy?

Sư nói:

- Rốt lại không nên cô phụ nhau.

Hỏi:

- Nếu thế thì theo sư được đấy phỏng?

Sư nói:

- Tự mở to mắt mà nhìn theo.

Tăng nói:

- Nếu thế thì cô phụ tiên sư rồi vậy?

Sư nói:

- Chẳng những cô phụ tiên sư mà còn cô phụ lão tăng nữa.

*

Hỏi:

- Phật là đệ tử của Văn Thù, Văn Thù còn có thầy không?

Sư hỏi:

- Mới vừa rồi nói cái gì vậy, mà giống như coi thường mình, suy tôn người.

Hỏi:

- Gà chưa gáy thì thế nào?

Sư đáp:

- Thì không có âm hưởng đó.

Hỏi:

- Gáy rồi thì thế nào?

Sư đáp:

- Ai cũng đều biết thời giờ.

Hỏi:

- Sư tử là vua loài thú, sao lại bị lục trần nuốt trọn?

Sư đáp:

- Không tác đại chẳng ta, người.

Sư trụ núi Đầu Tử hơn 30 năm, kẻ tới lui thỉnh vấn lúc nào cũng đầy thất. Sư dùng vô úy biện ứng đối, tùy theo câu hỏi mà đối đáp, giúp mau tỏ ngộ (Tối trác đồng thời). Lời vi diệu rất nhiều, nay đơn cử một số nhỏ mà thôi. Khoản đời Đường Trung Hòa, giặc loạn Hoàng Sào nổi lên, thiên hạ tán loạn. Có kẻ ngông cuồng cầm dao lên núi hỏi sư trụ nơi đây để làm gì? Sư bèn tùy nghi thuyết pháp, tên giặc nghe qua liền bái phục, cởi áo đang mặc cúng thí rồi xuống núi. Năm Giáp Tuất đời Càn Hóa thứ tư, ngày mùng 6 tháng 4 sư có chút bịnh. Mọi người thỉnh mời thầy thuốc, sư nói với họ:

- Động tác của tứ đại, tựu tán là thường trình, các vị chớ có lo, ta tự bảo trọng !

Nói xong ngồi kiết già mà qua đời. Chiếu vua thụy Từ Tế Đại Sư, tháp hiệu Chân Tịch.