TS Đầu Tử Nghĩa Thanh

1. Thiền sư Nghĩa ở Ðầu tử. Thiền sư Nghĩa ở núi Ðầu tử tại Thư châu, vốn dòng họ Lý ở xã. Năm bảy tuổi, Sư thông minh dĩnh ngộ khác lạ, sang chùa Diệu tướng cầu xin xuất gia, thử khảo kinh Pháp mà được độ. Sư tập học luận Bách Pháp, sau đó không bao lâu, Sư tự than rằng: Ba A-tăng-kỳ kiếp đường dài tự khốn khổ đâu có ích gì? “Mới vào Lạc thành nghe giảng kinh Hoa Nghiêm, thấu hiểu nghĩa như xâu xỏ chuỗi châu ngọc. Sư từng đọc kệ tụng của Bồ-tát Gia Lâm, đến câu “tức tâm tự tánh”, mạnh dạng Sư tự tỉnh biết mà nói là: “Pháp lìa văn tự, sao có thể giảng ư?” Và Sư liền vất bỏ, vân du đến tông tịch. Bấy giờ Thiền sư Viên Giám đang ở tại hang núi Hội Thánh, một đêm nọ mộng thấy nuôi được con chim ưng sắc xanh, lấy đó làm điềm ứng tốt lành, vừa đến lúc sáng sớm thì Sư đến nơi, Thiền sư Viên Giám lễ tiếp mời ở. Bảo Sư khán ngoại đạo hỏi Phật không hỏi có nói không hỏi không nói Ấn Ðộ. Trải qua ba năm, môït ngày nọ Thiền sư Viên Giám hỏi: “Ông nhớ được câu thoại đầu ư? Thử nêu cử xem?” Sư phỏng nghĩ sắp đối đáp, Thiền sư Viên Giám liền bịt miệng Sư, Sư vụt nhiên khai ngộ bèn lễ bái. Thiền sư Viên Giám lại hỏi: “Ông khéo ngộ Huyền có ư?” Sư đáp: “Nếu như có, tức nhả liền”. Khi ấy Thị giả tự đứng bên cạnh nói: “Hoa xanh nghiêm ngày nay như bệnh được toát mồ hôi”. Sư liền xoay nhìn lại đó bảo: “Ngậm lấy miệng chó, nếu cứ đau đáu tức ta liền mửa”. Từ đó lại trải qua ba năm nữa. Lúc Thiền sư Viên Giám ra động hạ Tông chỉ mà chỉ dạy đó, Sư thảy đều khế hợp, Thiền sư Viên Giám bèn đem SỐ 2077 - TỤC TRUYỀN ÐĂNG LỤC, Quyển 6 688 đảnh tướng Ðại dương, giày da, áo trực chuyết ban tặng mà phó chúc rằng: “Hãy thay ta tiếp tục Tông phong này, không bao lâu sẽ ứ trệ nơi đây, hạy khéo nên hộ trì”. Mới biết kệ tụng đưa cho rằng: “Tu-di giữa Thái hư Nhật nguyệt nương nhau xoay Các núi tạm tựa kia Mây trắng mới biến đổi Thiếu lâm gió nỗi nhiều Tào Khê rèm động cuộn Kim phụng ngủ ổ rồng Thần đài đâu xe nghiến”. Và bảo Sư đến nương tựa Thiền sư Tú ở Viên thông. Sư đến đó không tham vấn gì, chỉ ăn ngủ mà thôi, vị Tăng trôngcoi mọi việc của chùa thưa cùng Thiền sư Thông rằng: “Trong Tăng đường có vi Tăng ngủ cả ngày, phải nên hành xử theo quy pháp”. Thiền sư Thông hỏi: “Người đó là ai?” Vị Tăng ấy đáp: “Thượng tọa Nghĩa ”. Thiền sư Thông bảo: “Chưa thể, hãy đợi ta xét qua”. Và Thiền sư Thông bèn kéo chiếc gậy bước vào tăng đường, thấy Sư đang ngủ, mới đánh gõ vào giường quở trách rằng: “Tôi đây không rảnh để ăn cơm, còn Thượng tọa ăn xong bèn ngủ là sao?” Sư hỏi: “Hòa thượng dạy tôi làm gì?” Thiền sư Thông bảo: “Sao chẳng tham thiền?” Sư đáp: “Thức ăn ngon chẳng trúng với người no ăn”. Thiền sư Thông bảo: “Tránh sao được có người chẳng chấp nhận Thượng tọa!” Sư thưa: “Ðợi chấp thuận kham làm gì?” Thiền sư Thông hỏi: “Thượng tọa từng thấy người nào lại?” Sư đáp: “Phù sơn”. Thiền sư Thông bảo: “Quái lạ gì ngu dốt”. Bèn nắm tay cùng cười mà trở về phương trượng. Từ đó tiếng tăm đạo hạnh của Sư vang vọng rất lắm. Mời đầu, Sư ở tại Bạch vân, sau chuyển dời đến núi Ðầu tử. Lúc lên giảng đường, Sư vời gọi đại chúng nhóm tập mà bảo: “Nếu luận bàn việc nay như loan phụng vútbay giữa trời xanh không lưu lại dấu vết. Linh dương treo móc sừng đâu có tìm tông tích. Rồng vàng chẳng giữ nơi đầm lạnh, thỏ ngọc đấu gá ở bóng trăng? Trong hoặc chủ khách phân lập, phải ngoài đời Ðức Phật oai âm dương lay đầu hỏi đáp nói bày, men bên cạnh đường huyền dẫn vì đề xướng, nếu có khả năng như vậy vẫn còn ở nửa đường. Nếu lại ngưng trừng mắt, chẳng nhọc cùng thấy”. Lại có lúc lên giảng đường, Sư bảo: “Nếu nêu cử Tông thừa, Thánh phàm đều tuyệt dấu vết, lầu các mở cửa, nhà riêng cùng thấy. Giả sử cuộn rèm tỏ ngộ đâu khỏi bị bàn quan, mùa xuân gặp hoa SỐ 2077 - TỤC TRUYỀN ÐĂNG LỤC, Quyển 6 689 đào lại tăng thêm bệnh ngủ. Do đó, người xưa nói “một đường hướng thượng, ngàn Thánh chẳng lưu truyền”. Cùng các nhân giả! Ðã là chẳng lưu truyền làm sao trâu sắt chạy qua trong nước Tân La?” Sư bèn hét một tiếng, bảo: “Các hàng Ðạt giả phải biết kinh sợ trong mờ tối”. Có vị Tăng hỏi: “Sư xướng hạt khúc nhạc nhà ai? Tông phong ấy, ai người nối dõi?” Sư đáp: “Trước Phật oai âm một mũi tên bắn thấu hai lớp núi”. Lại hỏi: “Thế nào là việc tương truyền đến cùng?’ Sư đáp: “Toàn nhân trăng đất Hoài, soi chiếu xuân Dĩnh dương”. Lại hỏi: “Thế nào là vào nước thấy thân hình người dài?” Sư đáp: “Chỉ biết ngọc kinh khác, đâu rõ tâm vua Sở”. Vị Tăng ấy bèn lễ bái. Sư nắm lấy phất trần mà đánh đó. Sư lại bảo: “Vậy còn có ai hỏi câu thoại nữa chăng? Nếu như không đây kia thì tiện vậy”. Có người hỏi: “Hòa thượng vừa lại niêm hương chúc Thánh thọ, vậy hãy tạm nói năm nay có được ít nhiều?” Sư đáp: “Trăng lồng đan quế xa, sao củng Bắc thần cao”. Lại hỏi: “Nam sơn vụt thẳng ngang thiên thọ, Ðông hải sóng lớn sánh phước nguyên là thế nào?” Sư đáp: “Hai chim phụng chầu cung vàng, tùng xanh xưa cũ vút vận cao”. Lại hỏi: “Thánh thọ đã nhờ Sư chỉ bày việc trị hóa đất trời như thế nào?” Sư đáp: “Chẳng như ngậm miệng rút lui, tức là báo đáp ân vua”. Ðến lúc sắp tịch, Sư viết kệ để lại rằng: “Trú trì hai nơi Không giúp gì đạo Trân trọng các người Chẳng phải tìm xét”. Xong, Sư ném bút và liền thị tịch. Lúc trà tỳ có lắm điều linh dị không thể diễn nói - hết - Có được xá-lợi năm sắc và linh cốt, dựng tháp an táng tại am Tam phong thuộc phía Bắc của chùa.