TS Long Nha Cư Độn

THIỀN SƯ CƯ ĐỘN núi LONG NHA HỒ NAM

PHÁP TỰ ĐỜI THỨ NĂM của THANH NGUYÊN HÀNH TƯ

PHÁP TỰ của ĐỘNG SƠN LƯƠNG GIỚI

Sư họ Quách, người Nam Thanh Phủ Châu. Năm 14 tuổi sư xuất gia tại chùa Mãn Điền Cát Châu. Sau sư đến Tung Nhạc thọ giới cụ túc, rồi chống gậy du phương khắp các Thiền hội nhân tham yết Hòa thượng Thúy Vi, hỏi:

- Kẻ học này từ lúc đến pháp tịch của Hòa thượng tới giờ đã hơn một tháng. Mỗi ngày Hòa thượng thượng đường đều chẳng mong chỉ dạy một pháp nào cả, là ý làm sao?

Thúy Vi nói:

- Hiềm nỗi gì?

Có tăng đem lời này thuật lại Động Sơn, Động Sơn nói:

- Xà-lê sao lại trách lão tăng làm gì?

Pháp Nhãn nói:

- Tổ sư đến rồi đấy !

Đông Thiền Tề nói:

- Ba vị tôn túc này lời lẽ còn có thân, sơ không vậy? Nếu có thì cái nào là thân? Nêu không thì con mắt thân sơ tại chỗ nào ?

*

Sư lại tham yết Đức Sơn hỏi rằng:

- Xa nghe một câu Phật pháp của Đức Sơn, nhưng tới chừng đến chưa từng nghe Hòa thượng nói một câu Phật pháp !

Đức Sơn nói:

- Hiềm nỗi gì?

Sư không khẳng nhận, bèn đến yết kiến Động Sơn, cũng hỏi như trước. Động Sơn nói:

- Sao lại trách lão tăng được.

Sư lại thuật lời nói của Đức Sơn, nhân tự tỉnh ngộ lồi lầm, bèn dừng lại Động Sơn, theo chúng thưa hỏi.

*

Có một lần, sư hỏi:

- Thế nào là chỉ ý của Tổ sư từ Tây lại?

Động Sơn đáp:

- Đợi chừng nào nước khe trong động chảy ngược lên sẽ nói cho ông nghe.

Sư từ đó mới ngộ quyết chỉ, vén áo thờ Động Sơn làm thầy 8 năm. Sau đó sư nhận lời cầu thỉnh của họ Mã ở Hồ Nam trụ Thiền uyển Diệu Tế núi Long Nha, hiệu Chứng Không Đại Sư có đồ chúng hơn 500 người, pháp chẳng hư tịch.

*

Sư thượng đường nói với đại chúng:

- Phàm người tham Thiền học đạo, phải nhìn thấu suốt Tổ sư và Phật mới được. Hòa thượng Tân Phong nói: ‘Phải coi Thiền chỉ và Giáo nghĩa như oan gia thì mới có đủ tư cách’. Nếu như không thể nhìn thấu Tổ và Phật, tức bị Tổ, Phật gạt lừa.

Lúc đó, có ông tăng hỏi:

- Tổ và Phật có lòng lừa gạt người không?

Sư hỏi lại:

- Ông nói coi sông hồ có làm ngăn trở người hay không?

Lại nói:

- Sông hồ dĩ nhiên không có lòng cản trở người mà chỉ vì người không thể vượt qua, cho nên sông hồ thành ra cản trở người, khiến không thể nói sông hồ không cản trở người. Tổ và Phật tuy không có lòng lừa gạt người, nhưng do người không thể nhìn thấu triệt Tổ Phật, nên Tổ Phật thành ra gạt gẫm người, cho nên không thể nói Tổ Phật không lừa gạt người. Nếu như có thể nhìn thấu Tổ và Phật, người đó sẽ vượt khỏi Tổ và Phật chừng đó mới thể hội được chỉ ý của Tổ và Phật, mới tương đồng với người xưa thật u viễn. Còn như nhìn không thâu suốt, chỉ học Phật, học Tổ, thì chẳng bao giờ có lúc nào thành công được.

Lại hỏi:

- Làm thế nào để không bị Tổ, Phật dối gạt?

Sư đáp:

- Tức nên tự ngộ mà thôi.

*

Lúc sư ở tại Thúy Vi hỏi:

- Thế nào là chỉ ý của Tổ sư từ Tây lại?

Thúy Vi nói:

- Hãy đưa cây Thiền bản cho ta !

Sư liền đưa cây Thiền bản, Thúy Vi tiếp nhận rồi liền đánh. Sư nói:

- Đánh thì mặc Hòa thượng đánh, nhưng không có ý Tổ sư.

*

Sư lại hỏi Lâm Tế:

- Thế nào là chỉ ý của Tổ sư từ Tây lại?

Lâm Tế nói:

- Hãy đưa tấm bồ đoàn cho ta !

Sư bèn đưa tấm bồ đoàn, Lâm Tế đón lấy liền đánh. Sư nói:

- Đánh thì mặc tình Hòa thượng đánh, nhưng không có ý Tổ sư.

*

Về sau, có tăng hỏi:

- Hồi Hòa thượng đi hành cước có hỏi hai vị tôn túc về ý Tổ sư, xin hỏi mắt đạo của hai vị tôn túc đó có sáng không vậy?

Sư đáp:

- Sáng thì tuy có sáng, nhưng đúng là không có ý Tổ sư.

Đông Thiên Tề nói:

- Trong chúng nói Phật pháp tức có. Chỉ cái là không có ý Tổ sư. Nếu nói như thế thì có liên quan gì? Làm sao mà hiểu đạo lý không ý Tổ sư.

*

Hỏi:

- Thế nào là đạo?

Sư đáp:

- Là không khác tâm người.

Lại nói:

- Nếu người thể đắc đạo không khác tâm người mới là đạo nhân. Nếu là lời nói, thì chẳng có chi quan hệ. Đạo ấy, ông có biết đánh đạo nhân không. Trong 12 thời thin, trừ chuyện mặc áo, ăn cơm, chẳng một mảy may khác với nhân tâm, chẳng gạt lừa nhân tâm, cái đó mới là đạo nhân. Nếu nói tôi được, tôi lãnh hội, là chẳng liên quan gì, thật rất khó khăn.

*

- Thế nào là chỉ ý của Tổ sư từ Tây lại?

Sư đáp:

- Hãy đợi chừng nào con rùa đá biết nói, sẽ nói cho ông nghe.

Tăng nói:

- Rùa đá biết nói rồi đấy.

Sư nói:

- Nó nói với ông cái gì?

*

Tăng hỏi:

- Người xưa đạt đến điều gì mà tỉnh ngộ triệt để?

Sư đáp:

- Giống như trộm cướp vào gian nhà trống rỗng.

*

Hỏi:

- Bồ-tát vô biên thân tại sao lại chẳng thấy đảnh tướng của Như Lai?

Sư nói:

- Ông nói Như Lai có đảnh tướng chăng?

Hỏi:

- Đầu ngọn Đại Dữu Lảnh đưa không lên thì thế nào?

Sư nói:

- Lục Tổ vì sao đem đi được?

Hỏi:

- Hai con chuột gặm cắn rễ dây thì thế nào?

Chú: Hai con chuột trắng đen chỉ ngày và đêm.

Sư nói:

- Phải có chỗ ẩn thân mới được.

Hỏi:

- Thế nào là chỗ ẩn thân?

Sư hỏi:

- Có thấy nhà y không?

Hỏi:

- Duy Ma tát cả thế giới, xin hỏi Duy Ma hướng về đâu mà đứng?

Sư nói:

- Người nói kia, ông nói Duy Ma tát đánh thế giới.

Hỏi:

- Người tri hữu còn có sanh tử không vậy?

Sư nói:

- Vừa hay người học đạo lúc chưa ngộ.

Hỏi:

- Thế nào là chỉ ý của Tổ sư từ Tây lại?

Sư nói:

- Một câu hỏi đó thật là khổ.

Báo Từ nói:

- Một câu hỏi đó thật là tốt lành.

*

Hỏi:

- Tổ ý và Giáo ý giống hay là khác nhau?

Sư đáp:

- Tổ sư tại hậu lai.

Hỏi:

- Tổ sư có phải là vị sa-môn vô sự không?

Sư đáp:

- Nếu là sa-môn thì không thể vô sự.

Hỏi:

- Vì sao lại không được vô sự?

Sư đáp:

- Tìm một người vô sự thật khó được.

Hỏi:

- Con cóc (1), con thỏ ngọc (2) có ý làm bạn của mặt trăng thì thế nào?

Chú:

(1): Nguyên văn ‘Thiềm thừ’ chỉ mặt trăng không có ánh sáng phản chiếu.

(2): Cũng chỉ mặt trăng.

Sư nói:

- Vua Nghiêu, vua Thuấn còn có hóa tại.

Đông Thiền Tề nói:

- Là thế nào là hỏi han thượng tọa. Mười hai thời thin là thời tiết nào?

*

Hỏi:

- Khi nào được thân này an tại?

Sư nói:

- Không bị thân khác lừa dối mới được.

Pháp Nhãn nói:

- Ai não loạn ông vậy?

Sư vào tháng 8 năm Quí Mùi, nhằm năm thứ ba niên hiệu Đường Long Đức hơi nhuốm chút bệnh, vào nửa đêm ngày 13 tháng 9, có một ngôi sao to rơi ở trước phương trượng. Đến sáng sớm, sư ngồi nghiêm mà qua đời, thọ 89 tuổi.

Phần phụ lục:

Hỏi:

- Mười hai thời thin trong ngày phải ra sức như thế nào?

Sư nói:

- Phải như người cụt hai tay định đánh quyền mới được.

(Theo Ngũ Đăng Hội Nguyên quyển 13)