|
Additional Info
(南 嶽 懷 讓, 677-744, Nh. Nangaku Ejo, H. Nan-yueh Huai-jang, cũng gọi Đại Tuệ Thiền Sư) cao tăng đời Đường, môn đệ được truyền tâm ấn của Lục tổ Huệ Năng và là một trong hai ngọn lửa thiền chiếu sáng rực rỡ đời Ðường (ngọn đuốc thứ hai là Thiền sư Thanh Nguyên Hành Tư). Sư họ Ðỗ, người xứ An Khang, Kim Châu (nay là huyện Hán Âm, tỉnh Thiểm Tây), thường được gọi là Đại Huệ Thiền Sư. Sư xuất gia năm 15 tuổi với luật Sư Hoàng Cảnh, chuyên nghiên cứu Luật Tông. Sau khi thọ giới cụ túc, thực tập tạng tỳ ni (luật, oai nghi), Sư học hết Tạng Luật, nhưng không thỏa mãn, tự nhủ: “Phàm người xuất gia phải vì pháp Vô vi, trên trời và nhân gian không gì hơn được”, nên du phương tìm đến một vị thầy tên là Huệ An ở núi Tung Sơn. Dù sư có tiến bộ, nhưng Hòa Thượng Huệ An bảo sư nên đến Tào Khê tham vấn Lục Tổ Huệ Năng , sau khi đắc pháp từ Lục Tổ, sư ở lại hầu Tổ 15 năm
Sau khi Tổ thị tịch, năm Thiên Tiên thứ 2 (713 - Đường Huyền Tông ), sư đến trụ ở đài Quan Âm chùa Bát Nhã tại núi Nam Nhạc, tỉnh Hồ Nam, để tuyên dương Thiền pháp của Tổ, khai sáng hệ phái Nam Nhạc, người đời gọi sư là Nam Nhạc Hoài Nhượng. Pháp hệ của sư gọi là “Nam Nhạc Hạ”, đối lại với pháp hệ “Thanh Nguyên Hạ” của Thiền Sư Thanh Nguyên Hành Tư, là 2 dòng pháp lớn của Thiền Nam Tông.
Đệ tử nhập thất của Thiền sư Hoài Nhượng gồm có sáu người, sư ấn khả rằng: “Sáu người các ngươi đồng chứng thân ta, mỗi người khế hội một phần. Người thứ nhất được chân mày ta, giỏi về uy nghi là Thường Hạo. Người thứ nhì được mắt ta giỏi về ngó liếc là Trí Đạt. Người thứ ba được tai ta giỏi về nghe lý là Thản Nhiên. Người thứ tư được mũi ta giỏi về biết mùi là Thần Chiếu. Người thứ năm được lưỡi ta giỏi về đàm luận là Nghiêm Tuấn. Người thứ sáu được tâm ta giỏi về xưa nay là Đạo Nhất
Sư lại bảo: “Tất cả các pháp đều từ tâm sanh, tâm không chỗ sanh, pháp không thể trụ. Nếu đạt tâm địa, việc làm không ngại, không phải thượng căn thì dè dặt chớ nói (Nhất thiết chư pháp giai tùng tâm sanh, tâm vô sở sanh, pháp vô sở trụ. Nhược đạt tâm địa sở tác vô ngại, phi ngộ thượng căn nghi thận từ tai)
Cũng giống như những người đi trước trong truyền thống Thiền, Nam Nhạc là một vị thầy Thiền, cũng như Thầy mình là Huệ Năng, nhấn mạnh rằng Thiền không phải là thứ gì đó chỉ giới hạn trong chuyện tập ngồi. Người ta ghi lại được Nam Nhạc đã bảo đệ tử: "Có phải mấy ông ở đây là để học thiền tọa hay học làm Phật?. Nếu mấy ông tìm học thiền tọa, thì nên biết rằng Thiền không phải là ngồi hay nằm. Nếu mấy ông tìm học Phật tính, thì nên biết rằng Phật không phải là một thứ hình tướng cố định. Giáo pháp 'vô chấp' chỉ cho mấy ông thấy không chấp nhận mà cũng không chối bỏ, không thừa nhận mà cũng chẳng từ chối. Nếu mấy dụng công ngồi để thành Phật là mấy ông giết Phật. Nếu mấy ông chấp vào cái chuyện ngồi thì mấy ông sẽ chẳng bao giờ đạt ngộ được".
Đệ Tử Sư là Mã Tổ Đạo Nhất cũng là một vị cao tăng nổi tiếng thời ấy. Từ dòng Thiền này, về sau đã phát sanh các dòng thiền Lâm Tế, Quy Ngưỡng… và các vị cao tăng nổi tiếng như Phổ Hóa, Hoàng Bá…
Ngày mười một tháng tám đời Ðường, niên hiệu Thiên Bảo năm thứ ba (744 - Đường Huyền Tông), Sư thị tịch tại Hoành Nhạc, thọ 67 tuổi. Vua sắc phong là Ðại Huệ Thiền sư, tháp hiệu là Thắng Luân
Sư có tác phẩm: Nam Nhạc Đại Tuệ Thiền Sư Ngữ Lục. [X. Tống Cao Tăng Truyện Q.9; chương Nam Nhạc Hoài Nhượng trong Cảnh Đức Truyền Đăng Lục Q.5; Tông Môn Thống Yếu Tục Tập Q.4].
---o0o---
Công Án
1) Nam Nhạc Ma Chuyên: Công án nói về cơ duyên vấn đáp về việc Thiền sư Nam Nhạc Hoài Nhượng khai ngộ cho Mã Tổ Đạo Nhất. Theo Cảnh Đức Truyền Đăng Lục, quyển V, thời nhà Đường, niên hiệu Khai Nguyên (713 - 741, Đường Huyền Tông), có vị Sa Môn ở huyện Truyền Pháp hiệu Đạo Nhất, hằng ngày ngồi thiền. Sư biết đó là pháp khí (người hữu ích trong Phật pháp) bèn đi đến hỏi:
- Đại đức ngồi thiền để làm gì?.
Đạo Nhất thưa:
- Để làm Phật.
Sau đó sư lấy một cục gạch đến trên hòn đá ở trước am Đạo Nhất ngồi mài. Đạo Nhất thấy lạ hỏi:
- Thầy mài gạch để làm gì?.
Sư đáp:
- Mài để làm gương.
Đạo Nhất nói:
- Mài gạch đâu có thể thành gương được?.
Sư hỏi lại:
- Ngồi thiền đâu có thể thành Phật được?.
Đạo Nhất hỏi:
- Vậy làm thế nào mới phải?
Sư nói:
- Như trâu kéo xe, nếu xe không đi, thì đánh xe là phải hay đánh trâu là phải?.
Đạo Nhất lặng thinh, sư nói tiếp:
- Ngươi học ngồi thiền hay học ngồi Phật?. Nếu học ngồi thiền, thiền không phải ngồi nằm. Nếu học ngồi Phật, Phật không có tướng nhất định, đối pháp không trụ, chẳng nên thủ xả. Ngươi nếu ngồi Phật, tức là giết Phật, nếu chấp tướng ngồi, chẳng đạt ý kia (vô trụ).
Đạo Nhất nghe sư chỉ dạy như uống đề hồ, lễ bái hỏi:
- Dụng tâm thế nào mới hợp với vô tướng tam muội?
Sư bảo:
- Ngươi học pháp môn tâm địa như gieo giống, ta nói pháp yếu như mưa móc, nếu duyên ngươi hợp sẽ thấy đạo nầy.
Đạo Nhất lại hỏi:
- Đạo không phải sắc tướng làm sao thấy được?
Sư nói:
- Con mắt pháp tâm địa hay thấy được đạo. Vô tướng tam muội cũng lại như vậy.
Đạo Nhất hỏi:
- Có thành hoại chăng?
Sư nói:
- Nếu lấy cái thành hoại tụ tán, thiện ác mà thấy đạo, là không thể thấy đạo. Nghe ta nói kệ:
Tâm địa hàm chư chủng,
Ngộ trạch tức giai manh
Tam muội hoa vô tướng
Hà hoại phục hà thành?
Dịch:
Đất tâm chứa các giống
Gặp ướt liền nẩy mầm
Hoa tam muội không tướng
Nào hoại lại nào thành?
Nhờ những lời nầy mà Đạo Nhất khai ngộ tâm ý siêu,như được mở mắt, ở lại hầu hạ Sư 10 năm. Trong tất cả môn đệ, chỉ có Ðạo Nhất được truyền pháp ấn.
*
Sau Đạo Nhất đi giáo hóa ở Giang Tây, Hoài Nhượng hỏi chúng:
- Đạo Nhất vì chúng thuyết pháp chăng?
Chúng thưa:
- Đã vì chúng thuyết pháp.
Sư hỏi:
- Sao không thấy người đem tin tức về?. Chúng lặng thinh. Sư bèn sai một vị Tăng đi thăm. Trước khi hỏi:
- Làm cái gì?
- Y trả lời, nhớ ghi những lời ấy đem về đây. Vị Tăng đi thăm, làm đúng như lời sư đã dặn. Khi trở về vị Tăng thưa:
- Đạo Nhất nói: “Từ loạn Hồ sau ba mươi năm, chưa từng thiếu tương muối”.
Sư nghe xong gật đầu.
2) Nam Nhạc Như Cảnh Chú Tượng: Công án nói về cơ duyên vấn đáp giữa Thiền sư Nam Nhạc Hoài Nhượng và một vị Tăng. Theo Cảnh Đức Truyền Đăng Lục, quyển V, có vị Đại đức đến hỏi sư:
- Như gương đúc nên hình tượng, khi hình tượng thành rồi thì ánh sáng gương đi về đâu?
Sư đáp:
- Lúc đại đức còn trẻ thơ, tướng mạo đó bây giờ ở đâu? (Pháp Nhãn riêng hỏi: Cái nào là hình tượng đúc thành đại đức?)
Hỏi:
- Sau khi thành tượng rồi, tại sao không chiếu soi?
Sư đáp:
-Tuy không chiếu soi, nhưng dối y một chút cũng không được.
3) Nam Nhạc Thuyết Tự Nhất Vật: Công án nói về cơ duyên vấn đáp giữa Lục Tổ Huệ Năng và Thiền sư Nam Nhạc Hoài Nhượng. Theo Kinh Pháp Bảo Đàn, chương bảy, và Cảnh Đức Truyền Đăng Lục, quyển V, Sư đến Tào Khê tham vấn Lục Tổ Huệ Năng. Tổ hỏi:
- Ở đâu đến?
Sư thưa:
- Ở Tung Sơn đến.
Tổ hỏi:
- Mà vật gì đến?
Sư thưa:
- Nói in tuồng một vật tức không trúng.
Tổ hỏi:
- Lại có thể tu chứng chăng?
Sư thưa:
- Tu chứng tức chẳng không, nhiễm ô tức chẳng được.
Tổ nói:
- Chính cái không nhiễm ô nầy là chỗ hộ niệm của chư Phật, người đã như thế, ta cũng như thế. Tổ Bát Nhã Đa La ở Tây Thiên có lời sấm rằng: “Dưới chân ngươi sẽ xuất hiện NHẤT MÃ CÂU (con ngựa tơ) đạp chết người trong thiên hạ. Ứng tại tâm ngươi chẳng cần nói sớm”. Nghe xong Hoài Nhượng hoát nhiên khế ngộ, liền hầu hạ Tổ mười lăm năm, mỗi ngày càng thâm được sự huyền áo. Sau đó Sư đi đến núi Nam Nhạc, xiển dương Thiền.
---o0o---
|
