Tổ Thứ 40 – TS Nam Viện Huệ Ngung

HÒA THƯỢNG BẢO ỨNG NHỮ CHÂU

PHÁP TỰ ĐỜI THỨ SÁU của NAM NHẠC HOÀI NHƯỢNG

PHÁP TỰ của THIỀN SƯ HƯNG HÓA TỒN TƯỞNG

Sư trụ trì Nam Viện nên gọi là Nam Viện Huệ Ngung, cũng hiệu Bảo Ứng nên gọi Bảo Ứng Hòa thượng ở Nhữ Châu.

Sư thượng đường thị chúng rằng:

- Trên khối thịt đỏ lòm, vách núi đứng thẳng ngàn nhận (1).

Lúc đó, có ông tăng hỏi:

- ‘Trên khối thịt đỏ lòm, vách núi thẳng đứng ngàn nhận’ phải chăng là do Hòa thượng nói?

Sư nói:

- Phải.

Ông tăng ấy liền lắc giường Thiền, sư nói:

- Con lừa đui mù này !

Nói đoạn liền đánh.

Chú (1): 1 nhận = 6,48m.

***

Sư hỏi tăng:

- Gần đây nhất rời đâu?

Tăng đáp:

- Trường Thủy.

Sư hỏi:

- Chảy về hướng Đông, hay chảy về hướng Tây?

Tăng đáp:

- Đều không phải.

Sư hỏi:

- Thế thì là thế nào?

Tăng cáo từ, sư đánh đuổi khỏi pháp đường.

***

Tăng đến tham kiến, sư dựng cây xơ quất lên. Tăng nói:

- Hôm nay thất lợi rồi !

Sư hạ cây xơ quất xuống, tăng nói:

- Nguyên lai còn có cái mửng đó ru?

Sư liền dùng gậy đánh ông ta.

***

Sư hỏi tăng:

- Gần đây rời nơi đâu?

Đáp:

- Gần đây rời Tương Châu.

Sư hỏi:

- Tới đây để làm gì?

Đáp:

- Chỉ đến để lễ bái Hòa thượng.

Sư nói:

- Vừa hay lại gặp lúc lão nhân Bảo Ứng không có đây.

Tăng liền hét tướng lên, sư nói:

- Nói với ông không có đây, ông hét lên để làm gì?

Tăng lại hét, sư liền lấy gậy đánh tăng. Tăng ấy hướng Thiền sư kính lễ, sư nói:

- Gậy này đáng lý ra để ông đánh ta. Ta đánh ông năm ba gậy, mục đích để đoạn công án này lưu truyền rộng rãi.

***

Khi Hòa thượng Tư Minh còn chưa trụ trì Tây Viện, tới tham yết sư. Sau khi lễ bái, Tư Minh nói:

- Không có quà cáp (1) gì kính dâng lên Hòa thượng, con từ Hứa Châu (nay là dãy Hứa Xương Hà Nam) đến, có mua được một cây dao cạo của Giang Tây, xin hiến tặng Hòa thượng !

Chú (1): Nguyên văn ‘Nhân sự’ là quà cáp ra mắt.

Sư hỏi:

- Ông từ Hứa Xương đến, làm sao có con dao cạo Giang Tây?

Tư Minh chụp tay sư bấm một cái, sư gọi:

- Thị giả, hãy nhận lấy dao !

Tư Minh phất tay áo ra đi, sư kêu lên:

- A nha nha ! A nha nha !

***

Sư thượng đường nói:

- Thiền sư các nơi chỉ có cái nhìn cơ duyên đầu hiệp (Tối trác đồng thời) nhưng không có hành động cơ duyên đầu hiệp.

Lúc ấy, có ông tăng hỏi:

- Thế nào là hành động cơ duyên đầu hiệp?

Sư đáp:

- Bậc Thiền sư lỗi lạc gặp nhau còn không khế hiệp, khế hiệp thiền cơ sẽ mất hiệu dụng.

Tăng nói:

- Đó không phải là điều con muốn hỏi.

Sư hỏi:

- Điều ông muốn hỏi là thế nào?

Tăng đáp:

- Mất đi hiệu dụng.

Sư liền đánh, ông tăng tỏ vẻ không đồng ý. Tăng này về sau đến pháp hội của Thiền sư Vân Môn Văn Yển, nghe hai ông tăng đàm luận về công án kể trên, trong đó một ông tăng nói:

- Lúc đó gậy của Nam Viện gãy rồi chưa vậy?

Tăng nghe nói thế bỗng nhiên tỉnh ngộ, chừng đó mới lãnh hội đáp ngữ của Nam Viện. Tăng ấy bèn trở về Nhữ Châu bái yết lão sư, nhưng ngài đã qua đời rồi, nên đến tham kiến Phong Huyệt. Phong Huyệt nhận ra ông ta hỏi:

- Thượng tọa có phải lúc trước hỏi Nam Viện về cơ duyên khế hiệp đó phải chăng?

Tăng đáp:

- Đúng vậy.

Phong Huyệt hỏi:

- Đã lãnh hội chưa?

Đáp:

- Lãnh hội rồi.

Phong Huyệt lại hỏi:

- Ông lãnh hội thế nào?

Tăng đáp:

- Lúc trước đó mỗ như đi đứng trong ánh đèn chiếu cố bất trước.

Phong Huyệt nói:

- Đúng là đã lãnh hội.

Phần phụ lục:

Hỏi:

- Thế nào là chiếc áo không lằn may?

Chú: Nguyên văn ‘Vô Phùng đáp’, là chiếc áo do cháu vua trời dệt không có lằn may.

Sư đáp:

- Đầy lằn may, đường tét rách.

Lại hỏi:

- Người trong áo thế nào?

Sư đáp:

- Đầu không chải gỡ, mặt không rửa ráy.

Chú: Ở ngữ cảnh khác đọc ‘Vô phùng tháp’, có nghĩa là cái tháp không lằn hồ.

(Theo Ngũ Đăng Hội Nguyên quyển 11)

***

Sư hỏi tăng:

- Tên gì?

Đáp:

- Phổ Tham. (Có nghĩa chào hết mọi người)

Sư hỏi:

- Nếu gặp cây quẹt cứt thì sao?

Tăng liền tham lễ (Phổ tham) sư (tức ám chỉ sư là cây quẹt cứt). Sư liền đánh.

(Theo Ngũ Đăng Hội Nguyên quyển 11)

***

Hỏi:

- Chỉ ý của Thiền tông và giáo nghĩa của Giáo tông giống hay khác nhau?

Sư đáp:

- Vương thượng thư, Lý bộc xạ.

Lại hỏi:

- Đó là ý tứ gì?

Sư đáp:

- Đầu bò hướng Nam, đầu ngựa hướng Bắc.

(Theo Ngũ Đăng Hội Nguyên quyển 11)

***

Hỏi:

- Thế nào là chỉ ý của Tổ sư từ Tây lại?

Sư đáp:

- Năm trai, hai gái.

Hỏi:

- Chủ nhân của Bảo Ứng thì thế nào?

Sư đáp:

- Cái môi múc canh to, cái chén nhỏ.

***

Hỏi:

- Phàm Thánh cùng ở chung thì thế nào?

Sư đáp:

- Hai con mèo (mọi con mèo) đều có tánh hung dữ giống nhau.

(Theo Ngũ Đăng Hội Nguyên quyển 11)