TS Thạch Đầu Hy Thiên

THIỀN SƯ THẠCH ĐẦU HY THIÊN

PHÁP TỰ ĐỜI THỨ NHẤT của THANH NGUYÊN HÀNH TƯ

Đại sư Thạch Đầu Hy Thiên là người Cao Yếu Đoan Châu (nay là Khánh Triệu Quảng Đông), họ Trần. Mẹ sư lúc có thai ngài, không thích ăn mặn. Sư lúc còn đỏ hỏn, tánh tình an nhiên, lại cũng chẳng làm khổ phiền bà vú nuôi. Trưởng thành, tánh tình trầm mặc, cương nghị quả quyết, tự giữ mình thanh cao. Thổ dân tại Hương Động nhân khiếp sợ quỷ thần nên lập miếu thờ dâm thần, thường giết trâu bò cúng tế. Sư đến nơi cúng, đạp đổ bàn thờ, đoạt bò dân về. Quanh năm cả chục lần, lão làng nhìn thấy đâm khiếp sợ, không ngăn chặn được hành động cực đoan của sư. Về sau, sư đến Tào Khê tham Thiền, được Lục Tổ Huệ Năng thu làm đệ tử, nhưng chưa thọ giới cụ túc thì Lục Tổ đã viên tịch. Tuân theo di mệnh của Lục Tổ, sư đến núi Thanh Nguyên ở Lư Lăng nương tựa Thiền sư Hành Tư.

Một hôm, Thiền sư Hành Tư hỏi sư:

- Có người nói Lĩnh Nam là đất lành, nơi phát dương của Thiền, có đúng không?

Sư nói:

- Có người không nói như thế.

Hành Tư nói:

- Như quả không nói như thế, thì người tu Thiền các nơi từ đâu mà lại?

Sư nói:

- Như quả đã ngộ tự tâm, thì kẻ nghiên cứu rốt ráo cũng không thiếu chi.

Hành Tư rất là đồng ý. Sau khi đắc pháp, Hy Thiên rời núi Thanh Nguyên đến Nam Nhạc. Vào năm đầu niên hiệu Thiên Bảo Đường Huyền Tông (741), nhân nhận lời người tiến cử đến trụ Nam Tự ở Hành Sơn. Tại phía Đông của Nam Tự có một phiến đá to, bằng phẳng như cái đài, sư bèn kết am nơi phiến đá đó mà ở. Người đời nhân đó phần đông gọi sư là Thạch Đầu Hòa thượng.

Thiền sư Thạch Đầu một hôm thượng đường nói:

- Pháp môn của ta là do tiên, Phật tuần tự truyền thụ, chẳng bàn đến Thiền định tinh tấn, chỉ cầu thông đạt tri kiến của Phật mà nói tâm ấy là Phật. Tâm, Phật cùng chúng sanh, phiền não và Bồ- đề, danh tướng tuy khác, mà bản thể đồng nhất. Các vị nên giác ngộ tâm linh của mình, biết rõ bản thể, rời xa phân biệt ‘Đoạn’ và ‘Thường’, tâm tánh chẳng phân biệt dơ sạch. Lấy bản thể mà nói, thì trong suốt đầy đủ siêu phàm vượt thánh, còn lấy sự tướng mà nói thì ứng dụng tùy cơ chớ không câu nệ hạn chế, mà nhiệm vận tự tại. Nhất thiết tồn tại (tam giới, lục đạo) đều là thể hiện Phật tánh của tự tâm. Rời xa Phật tánh tự tâm, tất cả như trăng đáy nước, hoa trong gương, hư ảo không thật, trong đó còn có sanh diệt để mà nói ru? Các vị nếu hiểu được đạo lý trong đó, thì chẳng cần ở tại đây mà tham Thiền làm gì !

Lúc đó, có môn nhân Đạo Ngộ hỏi:

- Chỉ ý của Lục Tổ ở Tào Khê ai là người được?

Sư nói:

- Kẻ hiểu Phật pháp được.

Đạo Ngộ hỏi:

- Sư phụ có được không?

Sư nói:

- Ta không hiểu Phật pháp.

***

Có ông tăng hỏi:

- Tu hành như thế nào thì được giải thoát?

Sư hỏi:

- Ai trói buộc ông vậy?

Tăng hỏi:

- Tu hành thế nào thì được Tịnh độ?

Sư hỏi:

- Ai bôi bẩn ông vậy?

Tăng hỏi:

- Tu hành thế nào thì được Niết-bàn?

Sư nói:

- Ai đem sanh tử trao cho ông vậy?

***

Sư hỏi ông tăng mới đến:

- Ông từ đâu đến?

Ông tăng đáp:

- Từ Giang Tây đến.

Sư hỏi:

- Có gặp Mã đại sư không?

Ông tăng đáp:

- Dạ đã gặp rồi.

Sư chỉ một khúc củi hỏi:

- Mã đại sư giống hay không giống cái này?

Ông tăng không lời đối đáp, bèn quay trở lại Giang Tây, đem tự sự nói lại cho Mã Tổ nghe. Mã Tổ hỏi:

- Ông thấy khúc củi đó lớn hay nhỏ?

Ông tăng đáp:

- Rất to.

Mã Tổ nói:

- Ông là người có sức mạnh dữ quá !

Ông tăng hỏi:

- Sao Hòa thượng lại nói vậy?

Mã Tổ nói:

- Ông vác một khúc củi to từ Nam Nhạc đến Giang Tây, há không phải sức mạnh quá sao?

*

Có người hỏi:

- Tổ sư Đạt Ma từ Tây Thiên sang Trung thổ truyền thụ chỉ ý gì?

Sư nói:

- Hãy hỏi cây cột ngoài sân (lộ trụ).

Người ấy hỏi:

- Kẻ học trò này không hiểu làm sao mà cây cột thế kia lại có thể trả lời câu hỏi của mình được?

Sư nói:

- Điều đó ta đây cũng không hiểu.

***

Đại Điên hỏi sư:

- Người xưa nói: ‘Nói có, nói không, đều là hủy báng tri kiến của Phật, cùng Phật lý không hiệp !’. Đối với chuyện đó con có vài điểm nghi hoặc không rõ, thỉnh sư phụ trừ nghi hoặc nơi tâm giùm con !

Sư nói:

- Bổn lai không có một vật gì cả, ông muốn tiêu trừ cái gì?

Sư lại hỏi Đại Điên:

- Không qua yết hầu, ngậm miệng lại, ông thử nói xem nào?

Đại Điên nói:

- Không cách gì nói được !

Sư nói:

- Nếu như thế là ông đã nhập môn rồi vậy.

***

Đạo Ngộ hỏi:

- Thế nào là đại ý của Phật pháp?

Sư nói:

- Nếu đã không đắc, thì cũng không biết.

Đạo Ngộ hỏi:

- Sau khi ngộ nhập thì thế nào?

Sư đáp:

- Trường không chẳng cản mây trắng bay.

Lại hỏi:

- Thế nào là Thiền?

Sư đáp:

- Gạch ngói.

Lại hỏi:

- Thế nào là đạo?

Sư đáp:

- Khúc gỗ.

Ngoài ra còn có một số môn đồ đến tham Thiền hỏi đạo, cách hỏi và đáp đều không ngoài như vừa nêu trên.

Sư có trước tác một thiên ‘Tham Đồng Khế’ lời lẽ chỉ ý sâu thẳm vi diệu, khá được nhiều người chú giải, truyền rộng trong đời. Cho đến quỷ thần ở Nam Nhạc đều hiển tích nghe pháp, sư đều nhất nhất truyền giới, khuyên họ hướng thiện. Năm thứ hai niên hiệu Quảng Đức (764), có môn nhân thỉnh sư xuống núi đến Lương Đoan (nay là Trường Sa Hồ Nam) khai Thiền truyền pháp, ảnh hưởng khá rộng. Lúc đó vùng Giang Tây lấy Đại Tịch (Mã Tổ) làm chủ, Hồ Nam lấy Thạch Đầu làm chủ. Kẻ tham Thiền học đạo các nơi tới lui đông dầy, đều qui phụ dưới cửa hai vị đại sĩ. Năm thứ sáu niên hiệu Trinh Nguyên (790), ngày 25 tháng 12 Canh Ngọ, sư viên tịch, thế thọ 91 tuổi, tăng lạp 63. Môn nhân xây tháp ở Đông Lĩnh. Vào khoảng niêu hiệu Trường Khánh (821 -824), truy thụy là Vô Tế Đại Sư, tháp tên là Kiến Tướng.

PHẦN PHỤ LỤC:

Thạch Đầu hỏi Đại Điên:

- Cái gì là tâm ông?

Đại Điên đáp:

- Sư nói năng đó !

Thạch Đầu bèn hét đuổi ra. Mười ngày sau, Đại Điên lại đến hỏi:

- Trước kia đã chẳng phải, trừ cái ấy ra, cái gì là tâm?

Thạch Đầu nói:

- Trừ bỏ nhướng mày chớp mắt, hãy đem tâm đến !

Đại Điên nói:

- Không tâm nào có thể đem đến được.

Thạch Đầu nói:

- Vốn có tâm sao lại nói không tâm? Nếu không tâm hoàn toàn giống như trống trơn.

Ngay câu ấy Đại Điên liền lãnh hội.

***

Ngày khác, Đại Điên đang đứng hầu, Thạch Đầu hỏi:

- Ông là tăng tham Thiền hay tăng vân du châu quận?

Đại Điên đáp:

- Là tăng tham Thiền.

Thạch Đầu lại hỏi:

- Thế nào là Thiền?

Đại Điên đáp:

- Nhướng mày, chớp mắt.

Thạch Đầu nói:

- Trừ chuyện nhướng mày, chớp mắt, hãy đem bổn lai diện mục của ông cho ta xem.

Đại điên nói:

- Trừ chuyện nhướng mày chớp mắt, thỉnh Hòa thượng xem !

Thạch Đầu nói:

- Ta đã trừ xong.

Đại Điên nói:

- Con đã trình Hòa thượng rồi.

Thạch Đầu nói:

- Ông đã trình rồi, vậy tâm ông thế nào?

Đại Điên đáp:

- Chẳng khác với Hòa thượng.

Thạch Đầu nói:

- Chẳng liên can gì đến ông.

Đại Điên nói:

- Vốn không một vật.

Thạch Đầu nói:

- Ta cũng không vật.

Đại Điên nói:

- Đã không vật tức là vật thật.

Thạch Đầu nói:

- Vật thật không thể được, tâm ông kiến lượng chỉ ý như thế. Phải khéo hộ trì.

(Theo Ngũ Đăng Hội Nguyên)

***

Thiền sư Khoáng tham kiến Thạch Đầu, Thạch Đầu hỏi:

- Ông từ đâu đến?

Sư đáp:

- Từ Lĩnh Nam đến,

Thạch Đầu hỏi:

- Đầu núi Đại Dửu ở Lĩnh Nam một phần công đức đã thành tựu chưa?

Sư đáp:

- Thành tựu đã lâu, chỉ thiếu người chấm con mát.

Thạch Đầu hỏi:

- Có cần chấm con mắt không?

Sư đáp:

- Kính mời Hòa thượng !

Thạch Đầu bèn duỗi một chân, sư bèn lễ bái. Thạch Đầu hỏi:

- Ông thấy đạo lý gì mà lễ bái?

Sư nói:

- Theo chỗ thấy của con, như một đốm tuyết trong lò hồng (Thật hãn hữu).

(Theo Ngũ Đăng Hội Nguyên)