TS Thiên Hoàng Đạo Ngộ

THIỀN SƯ THIÊN HOÀNG ĐẠO NGỘ

PHÁP TỰ ĐỜI THỨ HAI của THANH NGUYÊN HÀNH TƯ

PHÁP TỰ của THẠCH ĐẦU HY THIÊN

Thiền sư Thiên Hoàng Đạo Ngộ ở Kinh Châu là người Đông Dương Vụ Châu, họ Trương. Sư thuở bé thông tuệ, lớn lên thần tuấn. Năm 14 tuổi, sư khẩn cầu xuất gia nhưng cha mẹ không cho. Sư bèn tỏ chí, thề hướng Phật, giảm ăn bớt uống, mỗi ngày chỉ dùng một buổi, đói đến hình dung tiều tụy, thể chất yếu ớt. Cha mẹ bất đắc dĩ phải chìu theo lời thỉnh cầu của sư. Sư bèn đến nương đại đức Minh Châu xuống tóc xuất gia. Năm 25 tuổi, sư thọ giới cụ túc tại chùa Trúc Lâm ở Hàng Châu, tinh tu phạm hạnh, thanh tịnh thân tâm phấn đấu dũng mãnh. Sư có lúc vào đêm tối âm u, gió mưa mù mịt, ngồi yên tại mồ lạnh chốn gò hoang, mà trong lòng chẳng có chút cảm giác hoảng hốt, kinh sợ. Ngày kia, sư vân du Dư Hàng (nay là Hàng Châu), trước hết tham yết Thiền sư Kính Sơn Quốc Nhất, nhận được tâm ấn, chuyên cần phục vụ 5 năm.

Khoảng niên hiệu Đường Đại Lịch (766 - 780) sư đến Chung Lăng (nay là Giang Tây) tham vấn Mã đại sư, được Đạo Nhất điểm hóa, nên đạo pháp càng thêm tinh tấn, thế là lưu lại nơi này trải hai mùa kiết hạ an cư. Sau đó, sư đến tham yết Đại sư Thạch Đầu hỏi:

- Rời xa định tuệ, lấy môn gì mà dạy người?

Thạch Đầu nói:

- Ta nơi đây không có nô tỳ để sai bảo, ông rời xa cái gì?

Đạo Ngộ lại hỏi:

- Làm sao mà ngộ được?

Thạch Đầu nói:

- Ông có thể nắm bắt hư không chăng?

Đạo Ngộ nói:

- Nếu nói kiểu ấy, con hôm nay đã không đến bên Hòa thượng tham lễ.

Thạch Đầu nói:

- Không biết ông từ bên kia đến hồi nào?

Đạo Ngộ nói:

- Đạo Ngộ con không phải người bên kia.

Thạch Đầu nói:

- Ta đã sớm biết nơi ông từ đâu đến.

Đạo Ngộ nói:

- Đại sư vì sao lại nêu tang chứng vu cáo người?

Thạch Đầu nói:

- Tại vì ông chưa quên được tự thân.

Đạo Ngộ nói:

- Cho là như thế, đại sư rốt lại lấy gì dạy người đời sau?

Thạch Đầu nói:

- Ông cho ai là người sau?

Đạo Ngộ từ đó đốn ngộ. Được Mã Tổ và Thạch Đầu là hai vị Thiền sư kiệt xuất hun đúc, Đạo Ngộ đối với tông chỉ của Thiền tông ngộ rất sâu, nhưng sư ẩn giấu tung tích hình hài.

Sau đó, sư trụ tại núi Sài Tử Đương Dương Kinh Châu, học đồ chen vai, thích cánh đến nương học, sĩ nữ chốn đô hội nghe danh sư mà đến. Lúc ấy, thượng thủ của chùa Sùng Tuệ đem tình trạng long thạnh tại hội của sư bẩm báo lên liên súy. Vu công bèn nghinh tiếp Thiền sư Đạo Ngộ đến quận, ở mé Tây quận thành có chùa Thiên Hoàng, chùa này nguyên là già lam danh tiếng thời xưa, bị một trận hỏa hoạn dữ dội nên biến thành hoang phế. Lúc đó tăng chủ tự là Linh Giám mưu tính việc tu phục chùa, mơ ước trùng hiện lại cảnh tượng tráng quang ngày xưa. Linh Giám nói:

- Như quả thỉnh được Thiền sư Đạo Ngộ đến làm trụ trì chùa này thì thật là phúc ấm cho chúng tôi.

Đó rồi thừa lúc đêm khuya thanh vắng, Linh Giám lén đến chỗ ở của Đạo Ngộ, khổ công năn nỉ già, cuối cùng đem kiệu đến đón Đạo Ngộ, sư bèn trụ chùa Thiên Hoàng.

Lúc ấy, quan Doãn Hửu bộc xạ ở Giang Lăng là Bùi Hưu thường cung kính đến chùa hỏi pháp Đạo Ngộ. Nhưng sư đối khách đến chùa vốn chẳng đón dưa, mà cũng không phân biệt sang hèn, chỉ ngồi mà tiếp. Do đó, Bùi Hưu đối với sư càng thêm kính trọng, ái mộ. Từ đó, Thiền pháp của Thạch Đầu hưng thạnh tại nơi này.

***

Có tăng hỏi:

- Thế nào là Thiền lý huyền diệu?

Sư nói:

- Không cần nói ta hiểu Phật pháp.

Tăng hỏi:

- Đốì với nghi hoặc và chấp trệ của kẻ học trò này, Thiền sư có biện pháp gì?

Sư nói:

- Sao không hỏi lão tăng đây?

Tăng đáp:

- Đã hỏi rồi đó.

Sư nói:

- Đi đi, đây không phải là nơi ông ở.

Năm Đinh Hợi đời Nguyên Hòa (807) tháng 4, sư nhuốm bịnh nặng, gọi đệ tử đến cáo biệt trước. Cuối tháng đó, mọi người đều đến thăm hỏi bịnh tình. Sư bỗng gọi điển tọa. Điển tọa bước đến gần, sư hỏi:

- Lãnh hội không?

Điển tọa đáp:

- Không lãnh hội.

Sư cầm chiếc gối ném xuống đất rồi viên tịch, thế thọ 60, tăng lạp 35. Ngày mùng 5 tháng 8 năm ấy, dựng tháp tại phía Đông quận thành.