TS Trúc Tăng Độ

Ngài họ Vương tên Hy, tự là Huyền Tông, người ở Ðôn Hoàng. Tuy còn nhỏ tuổi mà thiên tư đã bộc phát. Ðến năm mười sáu tuổi thần tình tỏ sáng thông minh khác người, tánh tình Ngài ôn hoà độ lượng với tất cả mọi người. Ngài ở với mẹ hết lòng hiếu sự kính lễ. Người mẹ dạm hỏi một người con gái trong quận tên là Thiều Hoa vốn người nết na xinh đẹp lại giỏi ruộng vườn. Lúc chưa thành hôn thì mẹ Thiều Hoa mất, không bao lâu người cha cũng mất kế đến mẹ Ngài cũng mất. Nhìn thấy thế sự vô thường Ngài cảm ngộ được lý vô thường liền xả tục xuất gia học đạo đổi tên là Tăng Ðộ. Từ đó tránh xa trần duyên du phương học đạo. Thiều Hoa khi tang phục xong, tự nghĩ nghĩa tam tùng, không có đạo độc lập nên viết thư cho Tăng Ðộ nói:

- Da tóc không thể làm thương hủy, tông tự không thể bỏ phế. Khiến nhìn lại thế giáo của người, bỏ hết mọi chí khí hình dung tốt đẹp, xa thì điều tốt lành linh ứng cho tổ khảo, gần thì nguyện an ủi cho người thần. Lại tặng cho Ngài năm bài thơ, có một thiên nói:

Ðại đạo tự vô cùng

Thiên địa lại dài lâu

Ðá lớn không thể tiêu

Hạt cải cũng khó đếm

Thế gian một đời người

Bỗng chốc lại qua mau

Vinh hoa há không thạnh

Sớm tối ắt điêu tàn

Tăng Ðộ đáp thư rằng:

- Phàm việc của nhà vua là để trị một nước. Nếu chưa thành đạo để tế độ vạn bang thì an thân để thành một gia đình. Nếu chưa hoằng đạo để tế độ tam giới, thì thịt da này nói gần thì chưa hủy được trong thế tục, xa thì do đức người không bằng, chưa thể tế độ, lấy đây làm hỗ thẹn. Nhưng dù có tích đá thành núi cũng mong học đạo. Vả lại thân mặc cà-sa, tay cầm tích trượng, uống nước suối, vịnh bát-nhã, thì dù Vương công mặc trân báu toàn mỹ cũng không thể thay đổi. Nếu khế hợp thì cùng đến chốn nê-hoàn vậy. Vả lại tâm người mỗi khác. Người thì không thích vui theo chí đạo, ta thì không ham chuyện đời, cho nên càng biệt ly lâu dài vậy, nhơn duyên vạn thế từ nay xin tuyệt. Việc đời đã không cùng ta chung bước, thì sự học đạo nên bồi chí. Người xử thế phải kịp thời nghĩ đến. Nay người niên đức còn thạnh, phải mau có sở mộ, chớ vì kinh tâm đạo sĩ mà năm tháng thoáng qua. Lại làm bài thơ ngũ thiên trong có đoạn nói:

Cơ vận không dừng lại

Bỗng chốc năm tháng qua

Ðá lớn rồi cũng cạn

Hạt cải há là nhiều

Một hơi thở dứt đi

Thì đã qua đời khác.

Chẳng nghe Vinh Khải Kỳ

Ðầu bạc cất lời ca

Áo vải vẫn ấm thân

Ðâu cần mặc tơ lụa

Ðời nay tuy nói sướng

Còn đời sau thế nào

Tợi phước đều do mình

Thà tự lợi lợi tha

Chí của Ngài đã quyết thì không gì thay đổi được. Thiều Hoa cảm ngộ càng khởi tâm kính tin. Từ đó Ngài chuyên tinh Phật pháp, tham luận kinh điển và trước tác bộ “Tỳ-đàm chỉ quy” còn lưu hành ở đời. Sau không biết Ngài tịch ở đâu. Bấy giờ ở Hà Nội có ngài Trúc Tuệ Siêu, cũng là người hạnh giải kiêm ưu cùng làm bạn thiện với cao sĩ Nhạn Môn là Chu Tục, chú giải bộ kinh Thắng Man vậy.