TS Trường Khánh Huệ Lăng

THIỀN SƯ TUỆ LĂNG (854 - 932)

PHÁP TỰ ĐỜI THỨ SÁU của THANH NGUYÊN HÀNH TƯ

PHÁP TỰ của TUYẾT PHONG NGHĨA TỒN

A- Tiểu sử tối lược giản:

Thiền sư Tuệ Lăng, họ Tôn, người Diêm Quan Hàng Châu (nay là huyện Hải Ninh Triết Giang), sư xuất gia năm 13 tuổi, sau đắc pháp với Thiền sư Tuyết Phong Nghĩa Tồn. Năm thứ ba đời Đường Thiên Hựu (906), sư trụ viện Chiêu Khánh Tuyền Châu (nay nằm trong tỉnh Phước Kiến). Cuối đời, sư dời đến trụ viện Trường Khánh phủ Trường Lạc (nay là Phước Châu), hiệu Siêu Giác Đại Sư, lại cũng gọi là Hòa thượng Trường Khánh.

B- Trích ngữ lục:

Sư họ Tôn, người Diêm Quan Hàng Châu, tuổi thơ tính điềm đạm. Năm 13 tuổi, sư xuất gia thọ giới cụ túc tại chùa Thông Huyền Tô Châu, sau đó đi tham phỏng khắp Thiền lâm. Năm Đường Càn Phù thứ năm, sư vào đất Mân tham yết Tây Viện, rồi tham phỏng Linh Vân, nhưng vẫn ngưng kẹt. Sau đến tham yết Tuyết Phong, mọi nghi tình mới băng tan. Nhân hỏi:

- Một con đường truyền thụ của chư Thánh từ xưa, thỉnh sư chỉ bày! Tuyết Phong lặng thinh. Sư lễ bái lui ra. Tuyết Phong nhoẻn miệng cười. Ngày khác, Tuyết Phong nói với sư:

- Ta thường hướng sư, tăng nói ‘Nam Sơn có một con rắn Miết Tỵ’, các vị phải để ý cho kỹ.

Sư đáp:

- Hôm nay trời quang tạnh, lao động tập thể tốt đấy.

Từ đó tham vấn chưa từng lơ đễnh huyền chỉ, bèn thuật tụng ngộ giải rằng:

Nguyên văn:

萬 象 之 中 獨 路 身

唯 人 自 肯 乃 方 親

昔 時 謬 向 途 中 觅

今 曰 看 如 火 裏 冰

Phiên âm:

Vạn tượng chi trung độc lộ thân

Duy nhân tự khẳng nãi phương thân

Tích thời mậu hướng đồ trung mịch

Kim nhật khan như hỏa lý băng.

Tạm dịch:

Vạn tượng bên trong riêng lộ thân

Chỉ người tự nhận mới thiết thân

Lúc xưa lầm hướng trên đường kiếm

Nhìn lại trong lò tựa băng tan.

*

Sư tại Tây Viện hỏi thượng tọa Sân:

- Nơi đây có núi Tượng Cốt, ông có từng đến đó chưa?

Đáp:

- Chưa từng đến.

Sư hỏi:

- Vì sao mà không từng đến?

Đáp:

- Tự có bổn phần sự.

Sư hỏi:

- Thế nào là bổn phần sự của thượng tọa?

Sân bèn nâng chéo áo nạp lên, sư hỏi:

- Chỉ có cái đó, hay có cái khác?

Hỏi:

- Thượng tọa thấy cái gì?

Sư nói:

- Sao lại đầu rồng, đuôi rắn.

*

Sư tại Bảo Phước Tuyên Châu, sau từ giã quay về Tuyết Phong. Bảo Phước hỏi sư:

- Hòa thượng Sơn Đầu nếu hỏi tin tức thượng tọa thì trả lời thế nào?

Sư đáp:

- Không tránh né tanh hôi, cũng có chút đỉnh.

Hỏi:

- Tin tức nói thế nào?

Sư đáp:

- Bảo tôi dặn dò ai?

Bảo Phước nói:

- Tùng Triển tuy có lời ấy, nhưng chưa ắt có chuyện như thế?

Sư nói:

- Nếu mà như thế, tiền trình đều ở tự xà-lê.

*

Sư cùng Bảo Phước dạo núi. Bảo Phước hỏi:

- Người xưa nói đỉnh núi kỳ diệu, há phải chăng đó là đỉnh núi này?

Sư nói:

- Đúng thì là đúng, nhưng cũng còn phần nào đáng tiếc.

Tăng hỏi Cổ Sơn:

- Hòa thượng Lăng nói như thế, ý như thế nào?

Cổ Sơn nói:

- Ông Tông (Tuệ Lăng) nếu không có lời đó thì có thể cho là đầu lâu khắp chốn hoang dã, xương trắng liền núi.

*

Sư tới lui Tuyết Phong 29 năm. Tới năm Đại Hựu thứ ba, nhận lời mời của quan thứ sử Tuyền Châu Vương Diên Sam, trụ Chiêu Khánh. Trong ngày khai đường, Vương Công mặc triều phục đứng bên góc mời sư thuyết pháp, sư hỏi:

- Có nghe không?

Công lễ bái, sư nói:

- Tuy nhiên dù là như vậy, chỉ e có người không khẳng chịu.

…Thế rồi sư phu diễn Tổ ý, tùy cơ nắm buông, cho nên tăng sĩ đến đông dầy, ngày ngày đạo hóa.

Về sau, Mân Súy thỉnh sư trụ Tây Viện phủ Trường Lạc, tâu xin biểu ngạch Trường Khánh, hiệu Siêu Giác Đại Sư.

Sư thượng đường, im lặng giây lâu nói:

- Còn có ai tương tất không? Nếu có tương tất thì lừa dối anh em đấy !

*

Sư thượng đường nói:

- Như nay có chuyện gì thì đừng có âm ứ. Cũng đừng có nghĩ đó là chuyện nhà người khác mình không gánh vác chi. Còn đợi đến chừng nào nữa? Nếu là kẻ tham học căn cơ lanh lợi thì đã không đến nơi này. Có lãnh hội không? Như nay có một số người đi hành cước, lỗ tai đầy cả. Dù cho có thu thập được thì đó có phải là chuyện đi hành cước chăng?

Lúc đó, có ông tăng hỏi:

- Chuyện hành cước làm sao học được?

Sư nói:

- Chỉ cần tựu nhân tố thủ.

Hỏi:

- Thế nào là một con đường độc thoát?

Sư nói:

- Có phiền gì chuyện hỏi han.

Hỏi:

- Danh ngôn, diệu nghĩa, trong Giáo đã có giảng rõ. Chẳng can dự gì tới ba khoa (Giới, định, huệ), thỉnh sư nói thẳng !

Sư nói:

- Tạm biệt !

*

Sư nói với đại chúng:

- Rõ ràng ca vịnh mà các vị còn không lãnh hội, nêu bỗng nhiên bị chuyện u tối ập đến thì các vị làm sao đây?

Tăng hỏi:

- Thế nào là chuyện u tối đến?

Sư nói:

- Uống trà đi !

*

Trung Tháp nói:

- Xin Hòa thượng kết bạn !

Hỏi:

- Thế nào là chuyện cách một mảy may?

Sư nói:

- Đương không đương.

*

Tăng hỏi:

- Thế nào là chẳng nghi, chẳng hoặc?

Sư bèn duỗi thẳng hai tay. Tăng chẳng nêu câu hỏi nữa, sư nói:

- Ông cứ hỏi, ta sẽ nói cho nghe !

Tăng lại hỏi, sư để lộ bắp chân mà ngồi. Tăng lễ bái, sư nói:

- Ông lãnh hội thế nào?

Tăng nói:

- Hôm nay gió nổi lên.

Sư hỏi:

- Nói cái gì? Ông trong xưa nay có tiết nào cần bằng được Trường Khánh ta. Nếu cử được, cho ông làm thoại chủ.

Ông tăng ấy chỉ đứng mà thôi, sư bỗng hỏi:

- Ông là người xứ nào?

Tăng nói:

- Người phương Bắc.

Sư nói:

- Nam bắc cách nhau ba ngàn dặm, nói láo mà chi ?

Tăng không lời đối đáp.

*

Sư thượng đường, nín lặng hồi lâu nói:

- Đừng nói đêm nay cũng tàm tạm !

Nói xong bước xuống tòa.

*

Tăng hỏi:

- Thế nào là lời hiệp Thánh ?

Sư đáp:

- Trường Khánh lớn nhỏ gì đều bị ông ta hỏi đớ lưỡi cả.

Tăng hỏi:

-  Cớ sao mà như vậy?

Sư hỏi:

- Mới vừa rồi nói cái gì?

*

Sư nói với đại chúng:

- Nếu ta thuần cử xướng tông thừa thì nên đóng quách cửa pháp đường, bởi tận pháp thì vô dân.

Lúc ấy, có tăng nói:

- Không sợ vô dân, thỉnh sư tận pháp !

Sư hỏi:

- Có chỗ ủy lạc không?

Hỏi:

- Thế nào là chỉ ý cùa Tổ sư từ Tây lại?

Sư nói:

- Một thời ngồi ở đạo tràng Hương Nghiêm.

*

Sư có lúc thị chúng rằng:

- Tổng tự đêm nay, lão Hồ hữu vọng.

Bảo Phước nghe được nói:

- Tổng tự đêm nay, lão Hồ vô vọng.

Huyền Giác nói:

- Nói như thế là lời gặp nhau hay không phải lời gặp nhau.

Đông Thiền Tề nói:

- Hai vị tôn túc nói năng, mỗi vị đều có đạo lý cả. Trong chúng nói tổng tự như thế, hiềm cái gì? Lại nói tổng tự đêm nay, kham làm cái gì. Nếu lãnh hội như thế, thiếu lãnh hội dấy.

*

Thao Hòa thượng chùa An Quốc vừa được ban sư hiệu. Sư đến chúc mừng, Hòa thượng Thao bước ra nghinh tiếp. Sư hỏi:

- Sư hiệu đến chưa?

Đáp:

- Đã đến.

Sư hỏi:

- Hiệu gì đó?

Thao đáp:

- Minh Chân.

Sư bèn duỗi tay, Thao hỏi:

- Từ nơi nào lại vậy?

Sư đáp:

- Kỷ hồ chẳng hỏi qua.

*

Sư hỏi tăng:

- Từ đâu tới?

Tăng đáp:

- Từ Cổ Sơn đến.

Sư nói:

- Cổ Sơn có câu nói chẳng khoa thạch môn. Có người hỏi, ông đáp thế nào?

Tăng nói:

- Đêm qua nghỉ ở Báo Từ.

Sư nói:

- Lấy gậy đập lưng thì ông làm thế nào?

Tăng nói:

- Hòa thượng nếu dùng gậy ấy, chẳng luống được nhận nhân thiên cúng dường.

Sư nói:

- Tha cho đấy !

Tăng nói:

- Người xưa có nói, gặp nhau không đưa ra cử ý liền biết rõ thì thế nào?

Sư hỏi:

- Biết có chưa vậy?

Tăng đem lời trước đó hỏi Bảo Phước, Phước nói:

- Đó là lời lẽ của ai vậy?

Tăng nói:

- Lời của Đan Hà.

Bảo Phước nói:

- Đi đi, đừng làm rầy giấc ngủ của ta.

*

Sư vào tăng đường nói:

- Thấy tức không thấy là có thấy chăng?

Chúng đều không đối đáp được.

Pháp Nhãn nói thay:

- Dầu cho nhận được, nhưng đến nơi khác cũng không dám trình ra.

*

Sư đến La Sơn thấy cái khám thờ mới xây bèn lấy gậy gõ lên nói:

- Dự bị hết kể.

La Sơn nói:

- Bố trí vụng về đấy thôi.

Sư hỏi:

- Có chịu vào không vậy?

La Sơn nói:

- Hồng (Hùm) !

*

Sư thượng đường, đại chúng tụ tập đông đảo. Sư bèn kéo một ông tăng ra nói:

- Đại chúng hãy lạy ông tăng này !

Lại nói:

- Ông tăng này có sở trường gì mà bảo đại chúng lễ bái?

Đại chúng không đối đáp được.

*

Tăng hỏi:

- Thế nào là chuyện màu mè (văn thái) chưa sanh?

Sư nói:

- Ông cử thuật trước, ta cử thuật sau.

Ông tăng chỉ đứng đực ra mà thôi.

Pháp Nhãn biệt vân:

- Thỉnh Hòa thượng cử thuật !

Sư nói:

- Ông làm sao cử thuật được?

Tăng nói:

- Mỗ đây cụt lưỡi là phận rồi.

*

Bảo Phước thiên hóa. Có người hỏi sư:

- Bảo Phước quăng bỏ cái bị da này rồi đi về đâu?

Sư đáp:

- Hãy nói coi Bảo Phước ở trong cái bị da nào?

*

Phu nhân của Mân Súy là Thôi Thị khiển sứ đưa y vật đến nói:

- Luyện sư lệnh đến đại sư phải thỉnh hồi thư.

Chú: Người phụng giáo tự xưng với Thiền sư là ‘Luyện sư’.

Sư nói:

- Truyền lời luyện sư lãnh hồi thư !

Lát sau đó, sứ đến trước mặt sư thưa vâng rồi ra về. Hôm sau sư vào phủ, luyện sư nói:

- Ngày hôm qua tạ ơn Đại sư hồi thư !

Sư nói:

- Vậy xin đưa hồi thư hôm qua ra cho lão tăng xem !

Luyện sư dang hai tay. Mân Súy hỏi sư rằng:

- Luyện sư vừa mới rồi trình thư có vừa ý sư không?

Sư nói:

- Cũng tàm tạm.

Pháp Nhãn biệt vân:

- Chuyển ngữ này đại vương tự nói thôi.

Súy nói:

- Xin hỏi ý chỉ đại sư như thế nào?

Sư lặng thinh hồi lâu, Súy nói:

- Chẳng thể tư nghì. Phật pháp của đại sư cao xa.

*

Tăng thuật chuyện bên Cao Ly có ông tăng cắp tượng Phật Quán Âm ở Minh Châu đưa lên thuyền, sức đông người không dở lên nổi đành phải đưa vô chùa Khai Nguyên cúng dường, rồi hỏi sư:

- Không có sát độ nào chẳng hiện thân vì sao lại không chịu rời sang Cao Ly?

Sư đáp:

- Hiện thân tuy phổ biến, nhưng nhìn tướng sanh ra thiên lệch.

Pháp Nhãn biệt vân:

- Ông biết Quán Âm chưa vậy?

*

Có người hỏi tăng:

- Đốt đèn gì thế?

Tăng đáp:

- Đốt đèn sáng hoài.

Hỏi:

- Đốt hồi nào?

Đáp:

- Đốt hồi năm ngoái.

Hỏi:

- Sáng hoài ở đâu?

Tăng không đối đáp được, sư đáp thay:

- Nếu không thế làm sao biết ông không bị người ta lừa dối.

Pháp Nhãn biệt vân:

- Lợi đông quân tử.

Sư hai nơi khai pháp, đồ chúng 1.500 người, hóa hạnh Mân Việt 27 năm. Về sau, đến năm thứ ba đời Đường Trường Hưng, nhằm ngày mùng 7 tháng 5, năm Nhâm Thìn qui tịch, thọ 79 tuổi, tuổi lạp 60. Họ Vương xây tháp.