Bát Giải Thoát

● Attha vimokkha. Cũng là Bát Bội Xả. Nghĩa là tám pháp thiền định này có công năng xa lìa, trãi bỏ tất cả phiền não được giải thoát những sự triền phược trong ba cõi.

1) Nội Hữu Sắc Tướng Ngoại Quán Sắc : Vì muốn diệt trừ lòng tham đắm, người tu hành trước phải quán thân mình là vật nhơ nhớp, nhưng vì còn lòng tham đối với thân người, nên cũng phải quán cái thân ngưòi khác cũng như thế.

2) Nội Vô Sắc Tướng Ngoại Quán Sắc : Mới diệt được sắc tướng trong thân nhưng lòng tham dục đối với người ở cõi Dục khó đoạn hết, nên cũng còn quán tướng người khác bất tịnh.

3) Tịnh Bội Xả Thân Tác Chứng: Ðến đây không còn tham trước tướng bất tịnh ở ngoài, chỉ ở trong cảnh định luyện tập tâm sắc quang minh trong suốt (Tịnh Bội xả). Tâm đã sáng suốt thì vui càng tăng trưởng đầy khắp trong thân (thân bội xả).

4) Hư Không Xứ Bội Xả (Akasanatyatana): Người tu hành diệt được lòng tham muốn sắc thân bất tịnh của mình và của người, được nhứt Tâm Duyên “Không” cùng với “Không” tương ứng, tức nhập được định “Vô biên hư không xứ”.

5) Thức Xứ Bội Xả (Vijnananantyatana) : Do xả Hư không xứ định, nhứt Tâm Duyên thức. Lúc nhập định này, tức quán định, nhàm chán không ưa đắm nữa.

6) Vô Sở Hữu Xứ Bội Xả (Akincayayatana) : Do xả thức xứ, nhứt Tâm Duyên Vô Sở Hữu xứ. Lúc nhập định này, tức quán định y nơi năm uẩn đều không thật nên không còn ái trước nữa.

7) Phi Hữu Tưởng, Phi Vô Tưởng Xứ Bội Xả (Naisvamjnasamjnayatana) : Do xả vô sở hữu xứ định, nhứt Tâm Duyên phi hữu tưởng, phi vô tưởng. Lúc nhập định này, y nơi năm uẩn đều không thật, nên tâm sanh nhàm chán.

8) Diệt Thọ Tưởng Bội Xả (Nirodhasamapatti) : Vì nhàm chán cái tâm tán loạn nên nhập định cho diệt hẳn tâm ấy đi. Khi đắc định cả rồi thì thành ra tám đạo giải thoát nên gọi là Bát giải.