● Đây là cuộc biến loạn kéo dài suốt 8 năm từ năm 755 cho đến 763. Loạn quân do An Lộc Sơn và bộ tướng là Sử Tư Minh cầm đầu nên thường được gọi là “An Sử chi loạn”. Do chính sách sai lầm, Đường Huyền Tông lập ra mười binh trấn ở biên cương, giao toàn quyền cho Tiết Độ Sứ và Kinh Lược Sứ nắm giữ. Đã thế, ở một số vùng, Tiết Độ Sứ lại còn kiêm nhiệm luôn các chức vụ hành chánh như Án Sát Sứ, An Phủ Sứ, Chi Độ Sứ, tức là Tiết Độ Sứ trở thành một lãnh chúa lớn cả vùng. Đồng thời, vua còn cho rằng đã có các binh trấn bảo vệ bên ngoài, không cần phải có binh lực mạnh mẽ ở trong, nên quân đội trung ương rất yếu kém. Do sợ các quan người Hán quyền to chức trọng sẽ cướp ngôi, vua trọng dụng những người Hồ, hoặc gốc Hồ, giao trọng quyền trấn giữ các binh trấn vì tin rằng họ sẽ một dạ trung thành với chánh quyền trung ương. Vua tin dùng An Lộc Sơn đến nỗi cho ông ta kiêm nhiệm Tiết Độ Sứ cả ba trấn Bình Lô, Phạm Dương và Hà Đông, nắm tới gần 15 vạn quân, trong khi binh lực cả nước chỉ có 50 vạn, riêng lính của hoàng đế chỉ có 13 vạn. Vua lại lười nhác, chỉ lo hưởng lạc, triều chánh nằm hoàn toàn trong tay bọn tham quan như Lý Lâm Phủ, Dương Quốc Trung v.v… Do thấy nhà Đường quá suy bại, An Lộc Sơn nảy lòng muốn chiếm đoạt ngai vàng bèn liên minh với các sắc tộc Đồng La, Hề, Khiết Đan, Thất Vỹ, Đột Quyết v.v… nổi loạn tại Kế Thành (nay là Bắc Kinh) vào năm Thiên Bảo 14 (755), lấy cớ thanh lý Đường thất, trừ gian thần Dương Quốc Trung. Quân Đường không giao chiến đã lâu, thua trận thảm hại, vua tôi phải chạy vào đất Thục lánh nạn. Đến Mã Ngôi Pha, quân lính không chịu chiến đấu. Để xoa dịu lòng quân, Đường Huyền Tông phải xử tử Dương Quốc Trung và buộc ái phi Dương Thái Chân (Dương Quý Phi, là em gái của Dương Quốc Trung) thắt cổ chết. Đến năm Chí Đức thứ 2 (757), con trai An Lộc Sơn là An Khánh Tự giết cha đoạt ngôi, xưng đế, sai Sử Tư Minh quay về giữ Phạm Dương. Sau đấy, An Khánh Tự bị quân Đường đánh bại, phải chạy về Phạm Dương. Thấy các sắc tộc Khiết Đan và Đồng La quy phục Sử Tư Minh, An Khánh Tự ngầm mưu sát Sử Tư Minh. Sử Tư Minh bèn đầu hàng nhà Đường, được phong là Quy Nghĩa Vương, đem quân tiễu trừ An Khánh Tự; nhờ đó, quân Đường mới dần dần dẹp tan được cơn biến loạn này.
Loạn An Lộc Sơn
Bộ từ điển: Chú Thích Phật Học - Pháp Thí Hội