Ý Tất Cố Ngã

● (意, 必, 固, 我): các nhà Nho thời Hán, Tống đều cho rằng Khổng tử có 4 điều dứt tuyệt (子絕四 – Tử tuyệt tứ) là ý (chỉ ý nghĩ), tất (sự thiên lệch), cố (sự cố chấp) và ngã (bám chấp vào bản ngã). Tuy nhiên, Trịnh Nhữ Hài trong sách Luận ngữ ý nguyên (論語意原) lại giải thích rằng Khổng tử không phải dứt tuyệt “ý, tất, cố, ngã”, mà là dứt tuyệt “vô ý, vô tất, vô cố, vô ngã”. Về sau, Trình Thụ Đức trong sách Luận ngữ tập thích (論語集釋) cũng tán thành, cho cách giải thích này là hợp lý hơn. Có thể thấy rằng, chỗ giảng giải của các nhà Nho mỗi nơi, mỗi thời một khác biệt nhau, nhưng vô hình chung khi các nhà Nho có chỗ nào nói ra hợp lý thì dường như lại càng đến gần hơn với giáo lý nhà Phật.

This entry was posted in . Bookmark the permalink.