Kiết Sử

● (Samyojana), kiết là các thứ ràng buộc thân tâm kết thành quả khổ gọi là kiết; sử là sai khiến, tức chỉ cho những thứ phiền não (Kilesa), đây là danh từ chuyên môn của nhà Phật. Vì những thứ phiền não nầy hay sai khiến người ta tạo nhiều nghiệp ác, rồi chính những nghiệp ác mà họ đã gây tạo trở lại trói buộc họ, đeo đuổi xui dục chúng sanh không ra khỏỉ sanh tử gọi là sử, nên gọi chúng là kiết sử phiền não.

Kiết có 9 món :

1) Ái kiết: say đắm cảnh ngũ dục không rời.

2) Nhuế kiết: giận dữ bất bình đối với nghịch cảnh.

3) Mạn kiết: kiêu căng ngạo nghễ.

4) Vô Minh kiết: ngu si mờ ám đối với lẽ chơn chánh.

5) Kiến kiết: tà kiến không tin nhơn quả.

6) Thủ kiết: vọng chấp sự hiểu biết không chơn chánh, và giới pháp sai lầm, làm lắm điều ác.

7) Nghi kiết: dụ dự không tin chơn lý, không tu hành theo hạnh chơn lý, làm nhiều điều không chơn chánh.

8) Tật kiết: ghen ghét những bậc hiền đức.

9) Xan kiết: keo sẻn không chịu bố thí, lại làm nhiều điều ác.

Chín điều này ràng buộc chúng sanh trong đường sanh tử, vì nó khiến chúng sanh gây nhiều tội lỗi.

Sử có 10 món, tức là 5 món Ðộn sử và 5 Lợi sử.

5 món Ðộn sử: 1) Tham dục sử, 2) Sân nhuế sử, 3) Vô Minh sử, 4) Mạn sử, 5) Nghi sử.

5 món Lợi sử: 1) Thân kiến sử, 2) Biên kiến sử, 3) Tà Kiến sử, 4) Kiến thủ sử, 5) Giới thủ sử.

Ðộn sử do sự chấp đắm mà có. Lợi sử do sự nhận thức sai lầm mà có. Cả hai đều gây nên phiền não xúi dục chúng sanh tạo nghiệp không ra khỏi ba cõi sanh tử.