Chỗ hầm sâu đen tối?

Hỏi:
Tham thoại đầu là nhìn chỗ hầm sâu đen tối tức là chỗ vô thỉ vô minh mà đề câu thoại đầu, chỗ hầm sâu đen tối là chỗ nào, xin Thầy giảng rõ?

Đáp:
Chỗ hầm sâu đen tối là thoại đầu, ngài Hư Vân giải thích: tại sao gọi là thoại đầu? Thoại là một lời nói, đầu là trước khi muốn nói một lời nói này, gọi là thoại đầu. Bởi vì, mình muốn nói một lời nói phải khởi niệm lên mới nói ra miệng, khi chưa khởi niệm muốn nói câu thoại gọi là thoại đầu. Nếu đã khởi niệm muốn nói, mặc dù chưa nói ra miệng gọi là thoại vỉ (đuôi). Vậy nghĩa thoại đầu là một niệm chưa sanh khởi, cũng là vô thỉ vô minh; tức không có niệm, chỉ là thanh thanh tịnh tịnh. 

Chỗ đó không có gì gọi là vô minh, nên chư Tổ gọi đó là hầm sâu đen tối. Nói chỗ hầm sâu đen tối tại mình không biết, không biết cho đó là hầm sâu đen tối, vì đen tối là không thấy gì. Tham thiền là dùng tâm nhìn ngay chỗ hầm sâu đen tối (chỗ không biết), chỗ một niệm chưa sanh là cái gì? Vừa nhìn vừa đề câu thoại đầu để tăng cường nghi tình, nhìn chỗ không biết. Đó là thực hành Tổ sư thiền.